سنگ کلیه گونه ی از سنگ های ادراری میباشد که در خود کلیه(لگنچه های کلیه)یا میز راه ها ادراری تشکیل میشود. این ضایعه در مردان بیشتر از زنان تشکیل میشود و بیشترین سن وقوع آن بعد از سن 30سالگی است. سنگ کلیه دارای اشکال، اندازه ها و جنس های مختلفی هستند که بنا به نوع آن مراقبت و درمان متفاوتی دارند. برای دفع این سنگ ها از وش ها سنگ شکن ، جراحی ، ورش و برخی دارو ها استفاده میشود. علت سنگهای کلیه میتواند ژنتیک ، عفونت های مختلف ،مصرف محدود مایعات و برخی دارو ها مانند سولفانامید ها باشد.
در ادامه و در سایت بیمار سلامت به برسی علائم ، علت ،انواع ،تشخیص ،عوارض و درمان سنگ کلیه میپردازییم.
سنگ کلیه چیست ؟
به سنگ هایی که در کلیه(لگنچه ها و میزراه ها)ایجاد میشوند سنگ کلیه گفته میشود که شایع ترین نوع از سنگ های ادراری و شایع ترین مشکل کلیوی است. این بیماری در مردان بیشتر بروز میکند و در انظار عمومی به زایمان مردان مشهور است که اشاره به دفع دردناک این سنگ ها دارد. شیوع آن در دهه سوم تا پنجم زنگی بیشتر است.
علائم سنگ کلیه
علائم سنگ کلیه معمولا بسیار شدید است و میتواند محدود به دستگاه ادراری و گوارشی شود.( به علت صب دهی مشترک و مجاورت کلیه با دستگاه گوارش معمولا مشکلات حاد کلیوی متواند علائم گوارشی نیز ایجاد کنند.) به طور کلی علائم سنگ کلیه شامل موارد زیر است
- درد شدید در پهلو ها که میتواند به کل شکم کشیده شود.
- حالت تهوع که به علت نزدیکی اعصاب دستگاه گوارش و کلیه ها پدید میاید.
- ادرار خونی که میتواند ناشی از جا به جایی سنگ باشد.
- در صورت ضربه به پهلو ها این درد بیشتر میشود و راه افتراق آن از درد های آپاندیسی است.
- احساس دفع ادرار و عدم توانایی در دفع آن
- کم شدن جریان ادرار
- ادم اندام ها(در موارد شدید و مزمن که به کلیه ها آسیب برسد مشاهده میشود.)
- سوزش ادراری ( میتواند یکی از علائم دفع سنگهای کلیه باشد.)
- ادرار بد بو و کف آلود(ناشی از عفونت به دنبال رکود ادراری)
- کاهش یا قطع جریان ادرار طی دفع آن
ممکن است همه علائم بالا و یا فقط چند مورد آنها هم زمان مشاهده شود. در ادامه به برسی علت سنگهای اداری میپردازیم.
علت سنگ کلیه
همان طور که پیشتر گفته شد علت سنگ کلیه میتواند به مسائل ژن مسائل ژنتیکی و برخی موارد محیط مرتبط شود. مشکلات ژنتیکی معمولا از طریق اختلال در شکل آناتومیک کلیه ها و یا اختلال در فعالیت های آنزیمی و ترشحی موجب تشکیل سنگهای کلیوی میشود. ولی معمولا علائم محیطی علت اصلی و یا القا کننده تشکیل ان سنگ ها هستند. مهمترین عوامل محیطی ایجاد کننده سنگ کلیه شامل موارد زیر است.
- افزایش دفع کلسیم و یا مصرف غذا های حاوی کلیم فراوان توسط افراد مستعد
- عفونت ادراری ( مخصوصا عفونت کلیه)
- سابقه ی انجام اعمال جراحی بر روی روده یا خارج کردن آپاندیس ( موجب افزایش احتمال تشکیل سنگ های اگزالاتی میشود.)
- مصرف مداوم مشروبات الکلی
- غذا های حاوی پورین فراوان(گوشت بوقلمون، قارچ، پنیر های کهنه و مارچوبه)
- وجود انسداد در مسیر میزراه ها(مثلا تومور ها)
- تاخیر مکرر در دفع ادرار
- مصرف زیاد ویتامینCدر برخی از افراد
- پر کاری غده پاراتیروئید
- قلیایی شدن ادرار
- سوابق خانوادگی سنگ کلیه
- نقرس
- برخی از انواع سرطان
- مصرف طولانی مدت برخی داروها(مانند کورتون ها)
- سن
- برخی داروها مانند داروهای دسته سولفونامیدها
انواع سنگ کلیه
سنگ های کلیوی به طور کلی به چهار نوع تقسیم میشوند؛سنگ های کلیوی کلسیمی،سنگ های اسیداوریکی،سنگ های کلیوی اگزالاتی و استروویتی.
سنگ های کلیوی کلسیمی
این سنگ ها در اثر دفع کلسیم، پر کاری غده پاراتیروئید، بی تحرکی و مصرف زیاد لبنیات و غذا های غنی از کلسیم و فسفر در افراد مستعد آن (مثلا افرادی که پر کاری غده پاراتیروئید دارند. یا کلیه های آن ها به صورت مادر زاده سنگساز است)به وجود میاید.
سنگ های کلیوی کلسیمی از نظر ظاهری دارای لبه های تیز میباشند. و شایع ترین نوع سنگ کلیه است و از قضا درمان آنها نیز راحت تر از سایر انواع دیگر میباشد.
عوامل خطر سنگ های کلسیمی شامل بی تحرکی، مصرف ناکافی آب، قلیایی شدن ادرار(در اثر اسهال های مضمن یا عفونت ادراری) است و معمولا بعد از سن 30سالگی بروز میکنند. جهت پیشگیری از بروز ایجاد این گونه از سنگ کلیه ،مصرف مایعات فراوان و کاهش مصرف نمک خوراکی اصلی ترین راه است.(فارغ از هر علتی که داشته باشد)
سنگ های اسید اوریکی
سنگ های ادراری اسید اوریکی برخلاف سنگ های کلسیمی در ادرار اسیدی بیشتر بروز پیدا میکند. این نوع از سنگ کلیه در افراد دارای نقرس بیشتر پدید میاید این افراد باید نسبت به رعایت رژیم غذایی خود کوشا باشند. … و مصرف گوشت قرمز،مارچوبه،ماهی کولی،قارچ و پنیر های کهنه و گوشت بوقلمون باید با احتیاط و به میزان کم مصرف شود. مصرف زیاد ویتامینc،زغالخته و تمشک به علت خواصیت اسیدی کردن ادرار، باید در این افراد با احتیاط مصرف شود.
سنگ های کلیوی اگزالاتی
این نوع سنگ کلیه به سنگ های گزانتینی نیز معروف هستند. جزو سنگ های ادراری نادر هستند که اغلب در اثر مشکلات ژنتیکی و بیماری های دیگر به وجود میایند.
بیماری هایی که در ایجاد سنگ های کلیوی اگزالاتی دخیل هستند عبارتند از:
- التهاب روده
- سابقه ی جراحی روی روده یا برداشتن آپاندیس
- الکلیسم(اعتیاد به الکل) که از طریق نابودی پرزهای روده و افزایش جذب اگزالات تاثیر خود را اعمال میکند.
همچنین افراد مستعد ابتلا به سنگ کلیه اگزالاتی باید از مصرف برخی ا غذا ها نیز پرهیز کنند که مهترین این غذا ها از قرار زیر میباشند:
- توت فرنگی
- ریواس
- چای، قهوه و شکلات
- کلم بروکلی
- دارچین
- بادام زمینی
- لوبیا
- کرفس
- اسفناج
- مکمل های ویتامینC
علت محدودیت مصرف این مواد غذای غنی بودن آن ها از اگزالات میباشد که میتوانند فرد را مستعد ابتلا به سنگ کلیه اگزالاتی کنند.
سنگ کلیه استروویتی
سنگ کلیه استروویتی مقوم ترین سنگ کلیوی است . درمان این سنگ ها به مراتب سخت تر از سایر سنگهای کلوی است. علت سنگهای استروویتی برخی از عفونت های باکتریای موسوم به پروتئوس میباشد که در عفت های ادراری به چشم میخورد. ویژگی ظاهری سنگ های استروویتی شاخ گوزنی بودن آن ها است.
پس از تشکیل این سنگ ها از بین بردن عفونت نیز مشکل تر میشود و فرد باید هم دست به گریبان سنگ کلیه باشد و هم عفونت ادراری .
در سنگ کلیه استروویتی ، باکتری پروتئوس اطراف خود سنگ سختی تشکیل میدهد که مانع تاثیر آنتی بوتیک ها بر روی آن میشود. این باکتری یکی از علت های ایجاد عفونت کلیه به شمار میروند. افرادی که از وجود این نوع سنگ ها رنج میبرند معمولا علائم عفونت های ادراری را نیز بروز میدهند.که شامل: تب، سوزش ادراری، ادرار بد بو و کف آلود و در موارد نادری خونریزی ادراری است.
سنگ های سیستئینی
سنگ های سیستئینی در اثر نوعی نقص ژنتیکی که در آن کلیه ها قادر به باز جذب آمینو اسید سیستئین نیست، ایجاد میشود. در این نوع سنگ ها جنس سنگ از پروتئین خواهد بود. افرادی که به سنگ کلیه سیستئینی مبتلا هستند بیشتر از سایرین مستعد ابتلا به نارسایی کلیوی میباشند.
راه درمان سنگ های سیستئینی ، استفاده از دارو هایی است که از دفع ادراری سیستئین جلوگیری میکند.
برای تشخیص انواع سنگ های کلیه از روش های یکسانی استفاده میشود.
روش تشخیص سنگ کلیه
تشخیص این سنگ ها باید به وسیله سونوگرافی و یا حتی در گاهی موارد رادیوگرفی و حتیct اسکن انجام میشود.در این روش ها سایز و مکان دقیق سنگ و یا سنگ ها مشخص میشود.اما برای تشخیص جنس آن باید حتما خود سنگ پس از دفع برای تعیین جنس به آزمایشگاه فرستاده شود. اطلاع از جنس سنگ برای تعیین نوع درمان بسیار مفید است.
درمان های سنگ کلیه
درمان سنگ کلیه به نوع و اندازه ی سنگ بستگی دارد. سنگ های کوچک با مصرف آب فراوان، ورزش های جهشی و مصرف دارو خود به خود دفع میشوند. طول این سنگها نباید از 5میلی متر بیشتر باشد.
اگر طول سنگ کلیه بزرگ تر از 5میلی متر باشد دفع آن سخت میشود و ممکن است در مجاری ادراری گیر کند. در این حالت از روش های جراحی یا سنگ شکن و یا استفاده از مواد شیمایی جهت انحلال سنگ استفاده میشود.
درمان های گیاهی و محلی فراوانی نیز برای از بین بردن سنگ کله وجود دارد که توصیه میشود قبل از استفاده از آنها با یک فرد حاذق مشورت شود. زیرا برخی از این روش ها(مثلا مانند خوردن شراب یا آب جو)در برخی موارد نتیجه عکس میدهد و میتواند موجب افزایش عوارض افزایش اندازه سنگهای کلیوی قبلی شود.
عوارض سنگ کلیه
در صورت عدم درمان ، سنگ کلیه میتواند عوارض مختلفی ایجاد کند که از جمله آن نارسایی مزمن و حاد کلیه و عفونت کلیه است. به افرادی که کلیه ان ها سنگ ساز است. اکیدا توصیه میشود که موارد گفته شده در مورد هر نوع سنگ و رژیم غذایی خواص آن را رعایت کنند و حتما برای درمان سریع تر آن اقدام کنند.در این سایت ما همیشه در مورد بیماری های مضمن بر رعایت رژیم غذایی،استفاده از مواد طبیعی و در برخی مواقع استفاده از روش های گیاهی را و مدارا کردن با بیماری را توصیه کرده ایم.اما در خصوص سنگ کلیه توصیه اکید ما به درمان سریع این بیماری را و پیشگیری از بروز مشکلات مزمن میباشد
گردآوری شده در سایت بیمار سلامت