آنمی همولیتیک

آنمی همولیتیک یکی از انواع کم خونی است که در اثر برخی بیماری های خونی و یا بیماری های مربوط به کبد و طحال ایجاد میشود. این بیماری در اثر تخریب شدید گلبول های قرمز خون ایجاد میشود. این آنمی در بیماران مبتلا به تلاسمی ماژول و بیماری سیکل سل شایع است. آنمی همولیتیک میتواند با یرقان، التهاب کبد و طحال همراه شود که یکی از عوارض سرعت بالای تخریب گلبول های قرمز است. برای اصلاح کم خونی ناشی از همولیتیک گاهی لازم به تزریق خون است. ولی درصورت خفیف بودن آن معمولا درمان با دارو هایی نظیر قرص آهن و فولیک اسید و ویتامین b12 صورت میگیرد.

علائم آنمی همولیتیک

این بیماری علائم سیستمیک( عمومی ) دارد و میتواند بر تمامی بدن تاثیر خود را اعمال کند. مهمترین علائم ان بیماری شامل موارد زیر است.

• یرقان( زردی)
• التهاب کبد
• التهاب طحال( میتواند هم یکی از علت های آنمی همولیتیک با شد و هم یکی از عوارض آن)
• بی حالی شدید
• افزایش ضربان قلب
• خارش پوست ( یکی از عوارض یرقان است)
• افت فشار خون
• تاخیر در رشد( کودکان)
• درد های شکمی در نیمه راست و بالای شکم( محل کبد)
• نازک و شکننده شدن ناخن ها
• خواب آلودگی
• لرزش اندام ها
• پهن و بد شکل شدن استخوان های صورت( در اثر آنمی همولیتیک مزمن ایجاد میشود)

گلبول های قرمز دارای پروتئینی به نام هموگلوبین هستند. هموگلوبین دارای رنگ دانه هایی به آن بیلی روبین است. این رنگ دانه ها پس از تخریب گلبول های قرمز از طریق صفرا و توسط کبد دفع میشود. زمانی که سرعت تخریب گلبول های قرمز از توانایی کبد برای دفع این رنگ دانه ها و تخریب هموگلوبین بیشتر باشد این رنگ دانه ها در بدن پراکنده میشود. بخش عمده ای از علائم آنمی همولیتیک به علت این موضوع است.
همچنین در صورت بالا بودن سرعت تخریب این سلول ها موجب افزایش کار کبد و طحال میشود. افزایش ناگهانی سرعت تخریب گلبول های قرمز در کم خونی همولیتیک ممکن است موجب التهاب کبد و طحال میشود.

تغییر شکل استخوان های پهن در آنمی همولیتیک به علت افزایش سرعت تکثر سلول های مغز استخوان و افزایش قطر استخوان ها میباشد.

علت بیماری

این بیمار عمدتا به علت مشکلات خونی مادر زادی نظیر بیماری سیکل سل و تالاسمی ماژور ایجاد میشود. به طور کلی مهمترین علت های بیماری آنمی همولیتیک شامل موارد زیر است:

• التهاب مزمن طحال
• عفونت های مزمن خونی
• تزریق خون کهنه در بیمارانی که نیاز به تزریق خون پیدا کرده اند
• تالاسمی ماژور
• آنمی داسی شکل
• بالا بودن ازت ( اوره و اوریک اسید) خون در بیماران کلیوی

نارسایی کلیوی از طریق ایجاد اختلال در هموستاز خون میتواند موجب کاهش طول عمر گلبول های قرمز و افزایش شکنندگی آنها شود. از این رو میتواند زمینه را برای ایجاد یک آنمی همولیتیک خفیف ولی مزمن را ایجاد کند.
عفونت های مکرر و یا مزمن مخصوصا عفونت خون میتواند موجب افزایش تخریب گلبول های قرمز به واسطه افزایش شکنندگی آنها شود.
طحال مسئول تخریب گلبول های شکننده و پیر میباشد از این رو یکی از عوامل مهم در ایجاد و یا حتی درمان آنمی همولیتیک است. زمانی که این عضو ملتهب شود و تحت فشار التهاب قرار گیرد ممکن است عبور گلبول های قرمز در آن سخت شود و این امر باعث افزایش تخریب گلبول های قرمز میشود. التهاب طحال هم میتواند به عنوان یک علامت و هم به عنوان یک علت برای آنمی همولیتیک مطرح باشد.

عوارض آنمی همولیتیک

این بیماری در نوع خفیف خود تنها میتواند موجب القای کم خونی شود. اما در انواع شدید خود میتواند به ارگان های داخلی و حتی مغز نیز آسیب بزند. مهمترین عوارض آنمی همولیتیک شامل موارد زیر است:

• عقب ماندگی های جسمی و ذهنی ( در کودکان و در انواع شدید بیماری تالاسمی و آنمی داسی شکل)
• پهن و بد فرمی صورت
• نارسایی قلبی ( در حالتی که بیماری مزمن باشد و برای مدت طولانی درمان نشود ممکن است نارسایی های قلبی رخ دهد.)
• مشکلات کبدی
• یرقان
• سنگ صفرا
• نارسایی کلیه ( در انواع مزمن آنمی همولیتیک مشاهده میشود)
• قهوه ای شدن رنگ پوست
• دیابت

بیشتر عوارض این بیماری در موارد مزمن بیماری و در انواع کم خونی داسی شکل و تالاسمی ایجاد میشود.

درمان آنمی همولیتیک

درمان این بیماری میتواند شامل تجویز ویتامین B12 ، فولیک اسید و مکمل ها و قرص آهن باشد. همچنین در موارد مزمن ولی شدید بیماری ممکن است برداشتن طحال نیز یکی از گزینه های درمانی به شمار برود. در ادامه به شرح هر کدام از درمان های آنمی همولیتیک میپردازیم.

فولیک اسید

فولیک اسید یا فولات در واقع همان ویتامین B9 است. نقش اصلی این ویتامین شرکت در تقسیم DNA و تقسیم سلول است. این ویتامین برای تولید انواع گلبول های خونی لازم است. در مواردی مانند آنمی همولیتیک ممکن است احتیاجات بدن به این ویتامین افزایش یابد لذا باید به شکل مکمل ها و یا قرص فولیک اسید تامین شود.

ویتامین B12

این ویتامین نیز چه از نظر ساختاری و چه از نظر عمل کرد شباهت زیادی به فولیک اسید دارد. ویتامین b12 یا همان کوبالامین نیز ممکن است در آنمی همولیتیک به عنوان یک درمان کمکی و برای جلوگیری از کمبود B12 تجویز شود. برای این منظور ممکن است از آمپول B12 و یا مکمل های ویتامین B12 استفاده شود.( استفاده از آمپول B12 رایج تر است.)

آهن

این دارو در اکثر اوقات به شکل قرص آهن تجویز میشود و استفاده از آمپول آن چندا رایج نیست. این دارو جزء اصلی درمانی برای اصلاح کم خونی ناشی از همولیتیک است. قرص آهن را میتوان به صورت ترکیب با فولیک اسید نیز تهیه کرد.

تزریق خون

در مواردی که آنمی همولیتیک موجب آنمی های شدید و سریع شود ممکن است از تزریق خون استفاده شود. افراد مبتلا به کم خونی داسی شکل( سیکل سل) بیشتر به این درمان احتیاج میابند.

در آوردن طحال

در مواردی که علت اصلی آنمی مشکلات مربوط به طحال باشد و یا آنمی همولیتیک به طور مکرر و با شدت زیاد اتفاق افتد ، ممکن است از روش برداشتن طحال استفاده کنیم. پس از این روش ممکن است فرد در معرض کمبود آهن قرار گیرد.( زیرا آهن موجود در گلبول های قرمز پی از تخریب شده توسط طحال استخراج و مجددا مورد استفاده قرتار میگیرد.) این افراد ممکن است لازم باشد از مکمل و قرص آهن استفاده نمایند. برداشتن طحال زمانی انجام میشود که هیچ چاره دیگری برای کنترل آنمی همولیتیک وجود نداشته باشد.آنمی همولیتیک