استرپتومایسین یکی از آنتی بیوتیک های دسته آمینوگلیکوزیدی و هم خانواده جنتامایسین و توبرامایسین است. این دارو تنها به صورت ویال ( آمپول های پودری ) تولید میشود. و برای درمان عفونت های ناشی از باکتری استفاده میگردد.
در ادامه و در سایت بیمار سلامت به برسی موارد مصرف ، منع مصرف ، نحوه تزریق ، تداخلات دارویی ، عوارض جانبی و معایب و مزایای استرپتومایسین میپردازیم.
موارد مصرف استرپتومایسین
به طور کلی میتوان از استرپتومایسین برای درمان بسیار از عفونت های باکتریایی ( باکتری های گرم منفی هوازی ) استفاده کرد. اما معمولا موارد مصرف و درمانی این دارو محدود به موارد زیر است :
- تب مالت
- تب خرگوش ( نوعی عفونت باکتریایی مشترک بین انسان و جوندگان )
- آندوکاردیت ( عفونت بخش آندوکارد یا همان بخش داخلی قلب )
- جزام
- طاعون
- بارتونلا ( نوعی بیماری عفونی است که از چنگ گربه به انسان منتقل میشود)
- برخی از عفونت های ادراری
- سل
علی رغم تاثیرات درمانی بسیار خوب استرپتومایسین در بیماری سل ، امروزه فقط در موارد حاد که احتیاج به داروهای تزریقی باشد از این دارو استفاده میشود. ( 2/3 باکتری های مولد سل امروزه به استرپتومایسین مقاوم شده اند و از این دارو نمیتوان در درمان آنها استفاده کرد.)
موارد منع مصرف
استرپتومایسین همانند سایر داروهای هم خانواده اش دارای دفع کلیوی با سمیت بالا است و در افرادی با اختلالات کلیوی منع مصرف کامل دارد. در افراد سالخورده نیز به علت کاهش عملکرد کلیوی ، این دارو باید با احتیاط مصرف شود.
استرپتومایسین توانایی عبور از جفت را دارد و میتواند باعث آسیب های شدید به نوزاد شود لذا در دوران بارداری منع مصرف کامل دارد. اما در دوران شیردهی مصرف آن بلامانع است و میتواند تجویز شود.
در بیماری های عصبی عضلانی نظیر میاستنی گراویس نباید از استرپتومایسین و سایر هم خانواده هایش استفاده شود.
نحوه مصرف و مقدار مصرف
استرپتومایسین تنها به صورت آمپول ( ویال ) تولید میشود و فرم خوراکی ندارد. آمپول این دارو را میتوان به صورت عضلانی و یا وریدی تزریق کرد. ولی قبل از تزریق وریدی آن باید آنرا داخل 100 سی سی سرم رقیق کرد. همچنین در زمان تزریق وریدی استرپتومایسین ،ناحیه تزریق باید به دقت از نظر حساسیت و عوارض پوستی برسی شود.
مقدار مصرف استرپتومایسین بستگی به نوع بیماری و سن فرد دارد. برای درمان تب خرگوش و تب مالت در بزرگسالان ، 1 گرم دارو یک یا دوبار در روز مصرف میشود. برای درمان آندوکاردیت ( عفونت داخلی قلب ) این دارو به صورت عضلانی یک گرم در روز برای یک هفته و سپس 0.5 گرم در روز برای یک هفته بعد تجویز میشود. ( هر آمپول استرپتومایسین حاوی یک گرم دارو موثر میباشد.)
برای درمان سل این دارو به صورت دو تا سه بار در هفته و هر بار یک گرم تجویز میشود. ( امروزه در درمان سل به جای استروپتومایسین از جنتامایسین و اتامبوتول ) استفاده میشود.
هشدار
اگر هنگام رقیق سازی و یا تزریق استرپتومایسین ، دارو با پوست شما برخورد کرد حتما پوست ناحیه را بشورید. ( میتواند باعث واکنش های پوستی نظیر خارش ، کهیر و … شود.)
در صورت تزریق های عضلانی مکرر استرپتومایسین ، تزریق ها باید به صورت چرخشی انجام شود.( در نواحی مختلف تزریق شود)
عوارض استرپتومایسین
خطرناک ترین عوارض استرپتومایسین شامل مسمومیت های کلیوی و آسیب به عصب شنوایی است. اما به طور کلی این دارو میتواند دارای عوارض زیر باشد:
- تهوع و استفراغ
- آنمی آپلاستیک
- اختلال در عصب بینایی
- خارش و کهیر
- ترومبوسیتوپنی ( کاهش تعداد پلاکت ها )
برای کاهش عوارض جانبی استرپتومایسین طی درمان با این دارو باید مصرف مایعات افزایش یابد. این دارو میتواند موجب آسیب به عصب شنوایی شود که معمولا غیر قابل بازگشت ( درمان ) است. لذا طی درمان با این دارو باید بیمار از نظر علائمی مانند کاهش حس شنوایی ، وز وز گوش ، اختلال در حفظ تعادل که میتواند ناشی از اختلال در عملکرد عصب شنوایی باشد به دقت برسی شود. ( مهمترین علامت سمیت گوش ناشی از مصرف استرپتوماسین وز وز گوش ها است.)
هشدار
در صورت مشاهده علائمی مانند کاهش برونده ادراری ، ادم اندام ها ، وز وز گوش ، اختلالات بینایی و شنوایی و سرگیجه مصرف دارو باید قطع شود.
تداخلات دارویی استرپتومایسین
داروهای زیر با استرپتومایسین تداخلات دارویی دارند و میتوانند باعث افزایش سمیت آن شوند :
- آنتی بیوتیک های دسته سفالوسپورین های نظیر ( سفازولین ، سفالکسیم ، سفتریاکسون ، سفکسیم و …)
- آمفوتریسین بی ( داروی ضد قارچ است.)
- سیس‌پلاتین ( داروی ضد سرطان است.)
- پلی‌میکسین بی ( نوعی آنتی بیوتیک میباشد.)
علاوه بر موارد فوق استروپتومایسین را نباید با سایر داروهای هم خانواده اش نظیر جنتامایسین ، آمیکاسین ، توبرامایسین و نئوماسین مصرف شود.
معایب و مزایای استرپتومایسین
به طور کلی این دارو نسبت به سایر دارو های هم خانواده اش نظیر جنتامایسین سمیت کمتری دارد و این بزرگترین مزیت آن است. امروزه بسیاری از باکتری هایی که روزی با استرپتومایسین از بین میروفتند نسبت به آن مقاوم شده اند و این دارو دیگر تاثیری بر آنها ندارد. و این موضوع بزرگترین عیب استرپتومایسین نسبت به داروهای هم خانواده اش است.
.
سایر دارو های مشابه
.
پایان مقاله
ناشر: سایت بیمارسلامت
