ایبوپروفن که با نام های بروفن و ایبوبروفن نیز شناخته میشود یکی از دارو های مسکن تب بر است. این دارو که یکی از دارو های دسته NSAIDs است( مثل پیروکسیبکام و ناپروکسین) تنها به صورت قرص تولید میشود. ایبوپروفن برای تسکین درد های خفیف تا متوسط به کار میرود. این دارو نسبت به ناپروکسن و پیروکسیکام از طول اثر کمتری برای مقاصد تسکین درد دارد ولی میتواند علاوه بر تسکین درد تب را نیز به خوبی پایین بیاورد. ایبوپروفن میتواند برای تسکین درد، کاهش تب و کاهش التهاب مصرف شود.
موارد مصرف
بروفن برخلاف سایر دارو های دستهNSAIDs مانند ( آسپرین ، پیروکسیکام و ناپروکسن و…) به خوبی میتواند برای کاهش هم زمان تب ، التهاب و درد موثر باشد.( بیشتر دارو های این خانواده تنها میتواند باعث تسکین درد و التهاب شوند.) به طور کلی ایبوپروفن در موارد زیر تجویز میشود:
- آرتریت روماتوئید
- کاهش تب ( مخصوصا در کودکان)
- کاهش سردردها عروقی( مانند میگرن و سردرد خوشه ایی)
- تخفیف درد های ناشی از نقرس
- کوفتگی
- سردرد تنشی
- دندان درد
- کاهش درد و التهاب ناشی از دیسک کمر
- و …
ایبوپروفن میتواند برای تسکین درد هایی که ناشی از التهاب هستند یک درمان انتخابی باشد.( مانند فلج بل، آرتریت رماتوئید، دیسک کمر های خفیف، سردرد خوشه ای و …). این دارو همچنین میتواند تنها به عنوان یک داروی مسکن نیز تجویز شود( مثلا در سردرد های تنشی ، کوفتگی، دندان درد، نقرس، پس از کشیدن دندان، پس از عمل های جراحی کوچک و …).ترکیب ایبوپروفن با سایر دارو های مسکن میتواند از این دارو مسکنی قوی تری بسازد. نوافن معروف ترین داروی ترکیبی با ایبوپروفن ( یا همان بروفن )است. نوافن از ترکیب استامینوفن، کافئین و بروفن تولید میشود. ( لازم به ذکر است که نسبت ترکیب این دارو ها بسیار مهم است این دارو ها میتوانند سمیت یک دیگر را افزایش دهند.)
موارد منع مصرف ایبوپروفن
از آنجا که این دارو در کبد متابولیسم و از طریق ادرار دفع میشود در نارسایی های حاد کبدی و کلیوی منع مصرف کامل دارد. به طور کلی موارد منع مصرف ایبوپروفن از قرار زیر میباشد
- بارداری( مصرف بروفن در زنان باردار ممکن است خطرناک باشد_ این دارو در رده B بارداری قرار دارد.)
- زخم های گوارشی( مانند زخم معده)
- لوپوس
- اختلالات خونریزی دهنده
- برونکواسپاسم
- حساسیت به دارو های مشابه ایبوپروفن( نظیر استامینوفن، آسپرین و …)
- پولیپ بینی
- آسم
ایبوپروفن میتواند اثر دارو های ضد انعقاد نظیر آسپرین ، وارفارین ، هپارین و انکوساپارین را تقویت کند لذا این دارو ها نباید باهم مصرف شوند. همچنین از آنجا که ایبوپروفن مانند آسپرین دارای خواص ضد انعقادی است ، در زخم معده، هموفیلی و سایر مشکلاتی که میتوانند خطر خونریزی را در پی داشته باشند ، منع مصرف دارد. اطلاعات زیادی در مورد مضرات بروفن بر روی جنین و کودکان زیرا 6 ماه در دست نیست. لذا باید مصرف ایبوپروفن( بروفن) در زنان باردار و کودکان زیر 6 ماه با احتیاط مصرف شود.( این دارو در دوران بارداری منع مصرف کامل ندارد.)
نحوه مصرف
ایبوپروفن یا همان بروفن تنها به شکل قرص تولید میشود. این دارو با دوز های 200 و 400 میلی گرم در دارو خانه ها قابل تهیه است. بسته به نوع بیماری و سن و وزن فرد میزان مصرف دارو باید متفاوت باشد.
اگر ایبوپروفن به قصد کاهش التهاب و درد( مثلا آرتریت روماتوئید و یا دیسک کمر) و در افراد بزرگسال تجویز شود ، میتواند 3 الی 4 بار در روز و هر بار 400 تا 800 میلی گرم مصرف شود( تا حداکثر 3200 میلی گرم در روز). در کودکان زیر 20 کیلوگرم ، میتوان در هر بار حدود 100 میلی گرم ایبوپروفن به کودک داده شود. ( حد اکثر تا 4 بار در روز). در کودکان کمتر از 20 کیلوگرم تنظیم دوز دارو بر اساس وزن آنها و توسط متخصصین اطفال صورت میگیرد.
اگر بروفن به قصد کاهش میزان تب باشد میتوان آنرا با دوز 200 تا 400 میلی گرم و 3 الی 4 بار در روز تجویز کرد.( ترجیحا نباید مقدار کل دارو از 1200 میلی گرم طی 24 ساعت بیشتر شود.) در کودکان این دارو را میتواند با دوز 5-10 میلی گرم به ازای هر کیلوگرم از وزن بدنشان تجویز کرد.( این مقدار دارو باید در 4 نوبت تقسیم شود.)
مسمومیت با ایبوبروفن
در صورت مصرف بیش از حد و یا مصرف آن در افرادی با نارسایی های کلیوی و کبدی ممکن است مسمومیت با ایبوپروفن ایجاد شود. همچنین مصرف همزمان این دارو با سایر دارو های هم خانواده اش ممکن است سمیت دارو را بالا برده و فرد را مستعد مسمومیت با این ایبوپروفن کند. علائم مسمومیت با بروفن شامل موارد زیر است:
- گیجی و منگی
- خواب آلودگی و کاهش سطح هوشیاری
- بی حسی اندام ها و گز گز کردن انگشتان
- لرزش کره چشم( نیستاگموس)
- اسهال و استفراغ
- تنگی نفس
- قطع تنفس و سیانوزه شدن
اگر مسمومیت با ایبوپروفن شدید باشد ممکن است شستشوی معده و تجویز زغال فعال و سوربیتول لازم باشد. اما در موارد خفیف مسمومیت با بروفن ممکن است قطع مصرف دارو کفایت کند.
عوارض جانبی ایبوپروفن
عوارض جانبی این دارو بسیار شبیه سایر
هم خانواده های خود میباشد. به طور کلی بروفن دارای عوارض زیر میباشد:
- خواب آلودگی
- سرگیجه
- یبوست ( در برخی موارد اسهال)
- بی اشتهایی
- نفخ معده
- سوزش سر دل
- افزایش فشار خون
- خارش پوست و کهیر
- تاول های پوستی
- خونریزی از بینی
- خارش گلو
- بر افروختگی
به طور کلی عوارض جانبی ایبوپروفن شامل موارد بالا است ولی لزوما همه ی موارد بالا در فرد دیده نمیشود. شایع ترین عارضه این دارو خواب آلودگی است که معمولا در اوایل طول درمان مشاهده میشود.
مقایسه ایبوپروفن با سایر مسکن ها
اکثر دارو های هم خانواده بروفن دارای چهار ویژگی ضدالتهابی، ضد درد، تب بر و ضد انعقاد هستند. اما معمولا یک یا دو عدد از این ویژگی ها در آنها بیشتر مشاهده میشود. در ادامه به برسی و مقایسه این دارو ها با ایبوپروفن میپردازیم:
آسپرین و ایبوپروفن
آسپرین خاصیت ضد انعقادی بیشتری نسبت به ایبوپروفن دارد ولی خاصیت ضد درد ایبوپروفن بیشتر است. در کل اثر ضد انعقادی آسپرین مهمترین ویژگی این دارو است. آسپرین همچنین یک مسکن و ضد درد خوب نیز به شمار میرود ولی به علت خواص ضد انعقادی شدید آن نمیتوان از این دارو به عنوان یک مسکن برای تسکین تمامی درد ها استفاده کرد. آسپرین و ایبوپروفن هر دو خواص ضد تب مشابهی دارند ولی از آسپرین نمیتوان در کودکان استفاده کرد زیرا میتواند موجب سندرم ری شود. مصرف ایبوپروفن برای مقاصد ضد تب در بین کودکان ( مخصوصا زیر 3 سال) نسبت به آسپرین ارجحیت دارد.
ایبوپروفن ، ناپروکسن و پیروکسیکام
ناپروکسن و پیروکسیکام برای مقاصد تسکین درد بر ایبوپروفن ارجحیت دارند. ولی خواص ضد التهابی و ضد تب ایبوبروفن بیشتر است. در کل ناپروکسن و پیروکسیکام بیشتر به عنوان مسکن شناخته میشوند و میتوان آنها را برای تسکین درد ناشی از سردرد تنشی، نقرس ، کوفتگی ، دیسک کمر و … استفاده کرد. برای تسکین درد های ناشی از فرایند های التهابی نظیر آرتریت روماتوئید، ایبوپروفن بیشتر از ناپروکسن و پیروکسیکام تجویز میشود.
ایبوپروفن و استامینوفن
استامینوفن تنها هم خانواده بروفن است که هیچ اثر ضد التهابی ندارد. استامینوفن اثر ضد دردی تقریبا مشابه ایبوپروفن دارد. هم چنین هر درو دارو اثر ضد تب خوبی دارند و میتواند برای مقاصد مانند پایین آوردن تب حتی در کودکان استفاده شوند.( تشخیص مصرف دارو در کودکان زیر 3 سال بر عهده متخصص اطفال میباشد.) مصرف هم زمان استامینوفن با ایبوبروفن میتواند سمیت آنها را افزایش دهد و نباید با هم مصرف شوند. اما به منظور افزایش تاثیر آنها برای مقاصد تسکین درد، این دارو با نسبت های خاصی ترکیب شده اند و تحت عنوان نوافن به فروش میرسند.( لازم به ذکر است نوفن سمیت کبدی و کلیوی بالاتری نسبت به استامینوفن و ایبوپروفن دارد.)
ایبوپروفن و کتورولاک
کتورولاک بیشتر به عنوان یک مسکن شناخته میشود. میتوان گفت که اثر ضد درد این دارو بیشتر از سایر دارو ها است و گاهی حتی میتواند از دیکلوفناک نیز موثر تر باشد.( البته دیکلوفناک به علت مضرات آن کمتر استفاده میشود. ولی در درد های استخوانی و درد های شدید ، آمپول دیکلوفناک میتواند از آمپول کتورولاک موثر تر باشد.) کتورولاک تنها به صورت آمپول تولید میشود و دفع آن نسبت به ایبوپروفن دشوار تر است. کتورولاک نباید به طور مکرر تجویز شود.
ایبوپروفن و دیکلوفناک
دیکلوفناک معمولا آخرین مسکن غیر مخدری است که تجویز میشود. این دارو اثر ضد درد قویتری نسبت به ایبوپروفن دارد. دیکلوفناک به شکل آمپول و قرص تولید میشود و برای تسکین درد های ناشی از کوفتگی، دیسک کمر، شکستگی ها و … میتواند تجویز شود. دیکلوفناک فاقد اثرات قابل توجهی در زمینه کاهش تب است.
هشدار : تجویز هر دارو نیازمند دانش فراوان در زمینه داروشناسی میباشد. انتخاب داروی مناسب برای هر فرد بسیار حساس است و در بسیار از موارد تفاوت بین دارو های مختلف بسیار کم است ولی تجوز اشتباه آنها خطر آفرین میباشد. لذا مصرف خودسرانه دارو و تجویز دارو بدون معاینه بالینی و اخذ شرح حال ، میتواند مشکل ساز شود. در این مطلب ما تنها قصد معرفی ایبوپروفن و دادن آگاهی های لازم در مورد آنرا داشتیم. مصرف خودسرانه این دارو اکیدا ممنوع است.
پایان
