متفورمین پرکاربرد ترین داروی خوراکی برای کنترل دیابت است که به تنهایی یا با سایر دارو های ضد دیابت استفاده میشود. متفورمین جز دسته دارویی بیگوانید است. این دارو میتواند باعث افزایش حساسیت گیرنده های انسولین در سطح سلولی و کاهش گلوکونئوژنز و آزاد سازی گلوکز در بدن شود. متفورمین علاوه بر درمان دیابت برای لاغری نیز از سوی برخی از پزشکان تجویز میشود. این دارو در دیابت نوع دو استفاده میشود و در دیابت نوع یک کاربردی ندارد.مهمترین عوارض جانبی متفورمین شامل طعم فلز در دهان، کاهش وزن، کاهش اشتها، درد معده، حالت تهوع استفراغ است. کمبود ویتامین B12 و کم خونی های مرتبط با آن نیز از جمله قابل توجه ترین عوارض این دارو است که در اثر مصارف طولانی مدت ( بیش از 3 سال ) مشاهده میشود.( نادر است)
در ادامه و در سایت بیمار سلام به برسی مکانیسم اثر، مقدار مصرف، موارد منع مکصرف، تداخلات دارویی و عوارض جانبی متفورمین میپردازیم.
مکانیسم اثر متفورمین
این دارو میتواند باعث کاهش گلوکونئوژنز ( تولید گلوکز از سایر مواد) و درنتیجه کاهش قند خون شود. کاهش تولید گلوکز در بدن افراد غیر دیابتی میتواند سلول ها را وادار کند تا برای تامین انرژی اقدام به سوزاندن چربی و … کنند. این حالت باعث کاهش وزن میشود. از طرفی دیگر متفورمین باعث افزایش حساسیت سلول های بدن به انسولین میشود و از این رو در درمان دیابت نوع دو و مقاومت به انسولین مورد استفاده قرار میگیرد. در دیابت نوع یک این دارو تاثیری نخواهد داشت.
مقدار مصرف
درمان با این دارو با قرص متفورمین 500 یک بار در روز شروع میشود. سپس دوز آن را تا حداکثر سه بار در روز قبل از هر وعده غذایی افزایش داده میشود.( برخی افراد ممکن است با همان دوز اولیه یک قرص متفورمین 500 به پاسخ درمانی مطلوب دست یابند.) این دارو به صورت قرص های 500 و 850 و 1000 میلی گرمی موجود است که قرص 500 میلی گرمی آن بیشتر کاربرد دارد.( حد اکثر مقدار مجاز این دارو در بیماران دیابتی 2500 ملیگرم در روز است که برابر 2 عدد قرص متفورمین 1000 و یک قرص متفورمین 500 است) این دارو میتواند به تنهایی یا با سایر دارو های خوراکی از جمله گلی بن کلامید برای کاهش قند خون استفاده شود.
هشدار: مقدار مصرف متفورمین در افرادی که از این دارو برای کاهش وزن استفاده میکنند باید توسط پزشک تنظیم شود. در این افراد معمولا از قرص متفورمین 250 استفاده میشود زیرا خطر اسیدوز و افت قند خون در آن ها بیشتر است.
موارد منع مصرف
- مصرف این دارو بیماران که دچار ناسایی های آدرنال و هیپوفیز هستند ممنوع است.
- متفورمین در بیماری که اختلالات کبدی و کلیوی دارند منع مصرف نسبی دارد و باید با احتیاط مصرف شود.
- در کودکان زیر 10سال ، مقدار این دارو باید توسط پزشک و به دقت تنظیم شود.
عوارض متفورمین
مهمترین و شایع ترین عوارض متفورمین سوزش سر دل، کاهش اشتها، تهوع و استفراغ است و خطرناکترین عارضه این دارو اسیدوز لاکتیک است. سایر عوارض این دارو شامل موارد زیر است:
- نفخ معده
- اسهال
- سوزش معده
- طعم فلز در دهان
- اسیدوز لاکتیک
- افت قند خون
- کاهش جذب ویتامین b12
- به حالی
- کاهش وزن
- راش های پوستی
- سردرد
افرادی که این دارو را برای کاهش وزن استفاده میکنند باید نسبت به احتمال افت قند خون و اسیدوز لاکتیک آگاه باشند. اسیدوز لاکتیک شامل بی حالی، تنفس سریع و سطحی، افزایش ضربان قلبی و کاهش سطح هوشیاری است.
تداخلات دارویی
داروهای زیر میتوانند با کاهش دفع متفورمین باعث افزایس سطح آن در بدن شوند:
- آمیلوراید( نوعی داروی مدر است)
- سایمتدین
- پروکئین آمید و دیگوکسین ( داروهای قلبی هستند)
- تری متوپریم و وانکومایسین ( نوعی آنتی بیوتیک هستند)
- تریامترن ( دارویی برای درمان کیست تخمدان، جوش های صورت و …)
داروهای زیر نیز میتوانند از طریق کاهش اثر متفورمین یا افزایش میزان قند خون، تداخلات دارویی ایجاد میکنند:
- کورتیکواستروئید ها از جمله پردنیزولون، دگزامتازون، هیدروکورتیزون و …
- قرص های ضد بارداری
- داروهای تیروئیدی
- بیشتر داروهای ادرار آور ازجمله فوروزماید و هیدروکلرتیازید
- فنی توئین
وضعیت مصرف متفورمین در دوران بارداری و شیردهی
متفورمین در رده B بارداری قرار دارو در صورت نیاز و صلاح متخصص زنان میتواند مصرف شود. اما در دوران شیردهی ممکن است به علت ترشح این دارو داخل شیرمادر ، مصرف آن از نظر برخی پزشکان نباید مصرف شود. اما ممکن است با توجه به وضعیت مادر و یا لزوم تغذیه نوزاد از شیرمادر ، از متفورمین در دوران شیردهی نیز استفاده شود.( در این رابطه با پزشک خود مشورت کنید.)
.
پایان مقاله
ناشر: سایت بیمارسلامت
سایر دارو های مرتبط:
زیپمت
گلی کولازید
