فشار خون در واقع فشاری است که خون هنگام عبور از عروق به دیواره آنها وارد میکند و آن را به صورت دو عدد نمایش میدهند. یکی نشاندهنده فشار در زمان انقباض عروق ( فشار سیستولیک) و یکی نشان دهنده فشار در زمان استراحت قلب (دیاستولیک) است. فشارخون بالا در واقع به وضعیتی میگویند که این دو عدد بیشتر از140/90 باشد.
در فشارخون بالا ممکن است فقط فشار سیستولیک( فشار بیشینه) بالا رود و هم ممکن است هر دو عدد فشار بالا رود. در ادامه در سایت بیمار سلامت به علائم ،عوارض، تشخیص و درمان های خانگی و دارویی و نحوه پایین آوردن فشار خون بالا را شرح میدهیم.
علائم فشار خون بالا
در حقیقت فشار خون بالا در بسیاری از موارد علامتی ندارد و این بیماری به عنوان قاتل خاموش شناخته میشود. ولی در به طور کلی علائم فشار حون شامل موارد زیر است:
- سردرد های پس سری(مخصوصا صبح ها)
- تنگی نفس
- خون دماغ شدن
- گر گرفتگی
- سرگیجه و بر هم خوردن تعادل(در فشار های خیلی بالا دیده میشود)
- درد قفسه سینه(این حالت نیز معمول نیست و در افراد مسن یا افراد با مشکلات عروق کرونری دیده مشود)
- تغییرات دیداری
- بی قراری
- تپش قلب
- لرزش بدن
در بین علائم بالا سردرد معمول ترین و اولین نشانه است. اما شایان ذکر است که در بسیاری از افراد این بیماری نشانه ای ندارد. نشانه ها در موارد شدید و یا افزایش ناگهانی پر فشاری خون بروز میکنند. بهترین روش اندازه گیری فشار با استفاده از دستگاه فشار سنج است اما در صورت در دست رس نبودن دستگاه فشار سنج ، میتوان با اندازه گیری نمره نبض به وجود فشار خون بالا پی برد.
لازم به ذکر است ، زمانی فرد را مبتلا به فشار خون بالا میدانیم که بدون مصرف دارو در اکثر اوقات روز و برای دوره های متوالی فشارخون بالا داشته باشد. زیرا همه افراد ممکن است در برخی شرایط فشارخون بالا داشته باشند که این امر کاملا طبیعی است. در ادامه به برسی علائم فشار خون پایین و نحوه تشخیص آن و نیز راهای پ
علائم فشار خون پایین چیست ؟
در صورتیکه چند عدد از علائم فشار خون پایین که در زیر نام بردیم دارید احتمالا دچار افت فشار خون شده اید.
- سبک شدن سر
- سرگیجه
- تعریق سر
- احساس غش
- در برخی موارد افزایش ضربان قلب
- سرد شدن دست ها و پاها
- نبض ضغیف
پایین آوردن فشار خون بالا فوری
برای پایین آوردن فشار خون بالا فوری در در صورت دسترسی به یکی از داروهای فشار خون بالا می توانید با مصرف آنها فشارخون خود را پایین اورده ( کاپتوپریل، نیتروگلیسیرین یا همان TNG- فوروزماید )
ا
در صورت در دسترس نبودن فشار خون استفاده از مواد غذایی زیر توصیه می شود
- مواغذایی حاوی نیترات از جمله آبلیمو
- مصرف سیر
- مصرف چقندر
- مصرف سرکه
- نفس عمیق ، نشستن و حفظ آرامش
نحوه تشخیص فشار خون
اندازه گیری منظم فشار خون با دستگاه فشار سنج و بالا بودن آن پس از دو بار چک متوالی به فاصله 5 دقیقه نشانه فشار خون بالا است.
در صورت در دسترس نبودن دستگاه فشار سنج میتوان از روی قدرت نبض به طور تقریبی به وجود فشار خون بالا پی برد. برای اندازه گیری قدرت نبض معمولا از نبض رادیال استفاده میشود. (نبض رادیال نبض مچ دست است که از روی استخوان رادیال ساعد میگذرد.) در این روش دو انگشت خود را روی نبض رادیال بگذارید و به آرامی فشار دهید. اگر بدون فشار دادن نبض قطع شد فشار پاین است. اگر با فشار متوسط نبض قطع شد فشار خون از 130 بالا تر نیست. اگر با فشار نسبتا زیاد نبض قطع شد ولی همچنان فشار را حس کردید فشار شما از 140( فشار 140 همان فشار 14 در زبان عامیانه است) بیشتر است. اگر علی رغم اعمال فشار زیاد همچنان نبض را پر قدرت حس کردید احتمالا فشار خون شما از 170 بالا تر است.
لازم به ذکر است که قبل از اندازه گیری فشار خون با هر روشی لازم است به برخی نکات توجه کنید که از قرار زیر میباشند:
- عدم مصرف دخانیات و کافئین از نیم ساعت قبل
- حداقل تا یک ساعت بعد از مصرف غذا اقدام به اندازه گیری فشار خون خود نکنید
- 15 دقیقه قبل از اندازه گیری فشار بنشینید
- عدم صحبت کردن در زمان اندازه گیری
- هم سطح بودن دست و قلب
- متناسب بودن ساز کاف فشار سنج برای دست(پهنای آ ن 40درصد بلندی بازو باشد.-طول آن 80بیشتر از دور بازو باشد.)
مکانیسم ایجاد فشار خون بالا
به زبان ساده سیستم های زیر میتواند فشار خون را بالا ببرند:
- قلب: بالا بودن قدرت انقباضی قلب یا افزایش تعداد ضربان آن میتواند باعث افزایش میزان فشار خون میشود. این حالت معمولا در استرس ها و تنش های جسمی بیشتر مشاهده میشود.
- عروق: بالا بودن مقاومت عروق در برابر عبور جریان خون را بالا میبرد که باعث افزایش فشار سیستولیک میشود. در این حالت فشار سیستولیک با نسبت بسیار بیشتری نسبت به فشار دیاستولیک بالا میرود. به عنوان مثال فشار 180/80 میتواند نمونه ای از فشار خون بالا با منشاء عروقی باشد.
- کلیه ها: کلیه ها یکی از اصلی ترین ارگان های بدن در کنترل و تنظیم میزان فشار خون است. کلیه ها مسئولیت کنترل آب و الکترولیت ها بدن از جمله سدیم را بر عهده دارند. و از طرف دیگر کلیه ها مسئول ساخت برخی مواد و هورمون ها است که باعث انقباض عروق و تنظیم فشار خون می شوند. یکی از اصلی ترین ارگان های مرتبط با فشار خون بالا کلیه ها میباشند.
علت بالا رفتن فشار چیست
تمام بیماری هایی که بر روی قلب، عروق و کلیه ها اثر بگذارند میتوانند بر روی میزان فشار خون موثر باشند. همچنین دارو هایی نیز که باعث افزایش قدرت و سرعت ضربان قلب، اختلال در کار کرد کلیه ها و انقباض عروق میشوند ، میتوانند یکی از علت های فشار خون بالا باشند. به طور کلی علت بالا رفتن فشار میتواند شامل موارد زیر باشد:
- نارسایی کلیه ها
- تصلب شرایین
- مصرف دارو های ضد باردار
- سیگار
- پس از ترک الکل
- گرسنگی طولانی( میتواند موقتا باعث فشار خون بالا شود)
- کهولت سن ( از اصلی ترین علت های فشار خون بالا میباشد)
- ژنتیک و نژاد( در سیاه پوستان و افراد درشت هیکل بیشتر مشاهده میشود)
- دیابت
- مصرف زیاد نمک
- تری گلیسرید بالا( چربی خون بالا )
- کلسترول بالا
- کم خونی( فشار خون بالا اولین علامت کم خونی خفیف است)
- مصرف دارو های دستهNSAIDs ( نظیر استامینوفن، دیکلوفناک، ایبوپروفن، ناپروکسن و …)
- ماری جوانا و کوکائین
- استرس و اضطراب
- دارو های ضد افسردگی
- چاقی
- بارداری
- تومور های فئوکروموسیتوم( گونه ای از تومور های غده فوق کلیه میباشند)
- افزایش وزن ناگهانی
- پنیر های کهنه( پنیر های تخمیری حاوی ماده ای به نام ترامین است که میتواند موج افزایش فشار خون شود)
- جگر مرغ
- غذا های کنسروی( حاوی سدیم بالا هستند)
- کله پاچه
- گوشت قرمز
- خیار شور
- و …
علی رغم شناسایی عوامل زیادی که در ایجاد فشار خون بالا نقش دارند ، علت این بیماری هنوز کاملا شناخته شده نیست. (ولی به طور کلی عوامل گفته شده در قسمت بالا بیشترین علت های ابتلا به این بیماری را تشکیل میدهد)
درمان فشار خون
این بیماری در بسیاری از موارد با پیشگیری و سبک زندگی مناسب درمان میشود. اما در صورت ابتلا به فشار خون بالا ، در کنار رعایت نکات تغذیه ای و سبک زندگی درمان دارویی نیز الزامی میباشد. در ادامه ابتدا به برسی درمان های خانگی و غیر دارویی فشار خون بالا و سپس درمان دارو میپردازیم.
درمان خانگی و غیر دارویی پر فشاری خون
شامل موارد زیر است:
- کاهش وزن: اگر BMI(نمایه توده بدنی)شما بیشتر از 27 است. میتوان با استفاده در کاهش وزن بیماری شما را درمان کرد. در افرادی با چاقی مرضی(obesity)علت اصلی فشار خون بالا مربوط به وزن بالای آنها است.( چاقی های مختصر تاثیر چندانی در بال بردن فشار ندارند)
- غذا های کم نمک: میزان مجاز نمک مصرفی2تا3گرم در روز است. این مقدار برای بیمارانی با مشکلات حاد کلیوی تا میزان0.5گرم کاهش میابد. کاهش مصرف نمک بسیار در کنترل فشارخون موثر است. قابل ذکر است که اگر عادت به خوردن غذا های شور دارید. باید بگویم که ممکن است که تا2ماه طول بکشد که جوانه های چشایی شما به کاهش مصرف نمک عادت کند.( کاهش میزان نمک مصرفی یکی از مهمترین اصول برای کنترل فشار خون بالا است.)
- کاهش مصرف غذاهای حاوی ترامین: جگر مرغ، پنیر های کهنه و شراب حاوی ترامین هستند. این ماده باعث افزایش فشار خون مخصوصا در افرادی که از دارو های افسردگی استفاده میکنند میشود.
- کاهش مصرف کافئین: مصرف مواد حاوی کافئین بالا شامل قهوه و نوشیدنی های انرژی زا در افرادی با فشار خون بالا توصیه نمیشود.
- دوری از استرس: استرس از طریق افزایش تولید کورتیزول و نور اپینفرین باعث بالا رفتن فشارخون میشود.(میتواند باعث بالا رفتن ضربان قلب،افزایش مقاومت عروق و احتباس سدیم شود.)انجام یوگا یا ریلکسیشن و نیز پرهیز از قرار گیری در محیط های پر تنش یکی از مهمترین نکات مرتبط با سبک زندگی در افرادی با فشار خون بالا است.
- مصرف غذا های کم چرب و کم کلسترول: بالا رفتن کلسترول باعث ابتلا به آترواسکلروز که موجب تنگی عروق و افزایش فشار خون میشود.
- ورزش: ورزش از طریق افزایش نسبتHDL،کاهش خطر پلاک های عروقی و نیز دفع سدیم اضافی از طریق تعریق و نیز هدایت عروق به سمت اندام ها باعث کاهش خطر فشار خون میشود.
- مصرف سبزیجات نیز از طریق کاهش جذب کلسترول و چربی خطر آترواسکلروز و فشار خون بالا را کاهش میدهد.
درمان های دارویی فشار خون
مهمترین درمان های دارویی فشار خون شامل استفاده از دارو های مانند کاپتوپریل ، پرورپانول ، وازومیکس ،متورال ، لوزارتان و فروزماید و تی ان جی است که در ادامه به برسی آنها میپردزیم.
کاپتوپریل
یکی از پرکاربرد ترینACEها است.(مهار کنند آنژیوتاسیون). کاپتوپریل به صورت زیر زبانی و یا خوراکی مصرف میشود.از جمله مهمترین عوارض آن شامل:
- سرفه های شدید و خارش گلو
- خارش پوست
- سر گیجه و اختلال در تعادل.
- تهوع و استفراغ
- احتباس ادرار
- افزایش خطر بروز سنگ های صفرایی
پروپرانول
از دسته دارو های بتا بلاکر است. پروپرانولول یا همان پروپرانول باعث کاهش ضربان قلب میشود. و از عوارض آن میتوان به کاهش فشار خون ارتواستاتیک(وظعیتی) و افزایش قند خون اشاره کرد.(مصرف آن در دیابت منع صرف دارد.) پروپرانول یکی از بهترین دارو ها در درمان فشار خون بالا ناشی از استرس و اضطراب است. مقدار مجاز مصرف آن80میلی گرم در 24ساعت است.
متورال
متورال نیز همانند پروپرانول میتوان کاهش ضربان قلب و نیز کاهش انقباض عروق شود. متورال در فشارخون های ناشی از استرس میتواند بسیار موثر باشد. متورال معمولا با سایر دارو ها نظیر هیدروکلرتیازید در درمان فشار خون به کار میرود.
والزومیکس
این دارو یک دارو ترکیبی که از ترکیب آمیلودیپین و والسارتان به دست میاید. والزومیکس در افراد مسن بهتر از برخی دیگر از دارو ها مانند لوزارتان ، کاپتوپریل و .. جواب میدهد. در دوران بارداری منع مصرف کامل دارد. مهمترین عوارض والزومیکس شامل موارد زیر است.
- سرگیجه
- تهوع
- یبوست
- بی خوابی
- افت فشار خون در زمان ایستادن
حدود ده روز زمان لازم است که تاثیرات این دارو ظاهر شود.
مصرف همزمان والزومیکس با دارو هایی مثل فنوباربیتال ، فنی توئین ،کلسیم و وارفارین باید با احتیاط همراه باشد.
لوزارتان
لوزارتان از دسته دارو های مهار کننده گیرنده آنژیوتانسیون است و از طریق جلوگیری از انقباض عروق و شل کردن عروق باعث درمان فشار خون بالا میشود. لوزارتان یکی از پر کاربرد ترین دارو هایی است که برای کنترل فشار استفاده میشود. این دارو همچنین برای پیشگیری از سکته مغزی در افرادی که فشار بالا دارند استفاده میشود. شایع ترین عواض لوزارتان افزایش پتاسیم خون ، سر درد، اسهال و … است.
تی ان جی(TNG)
تی ان جی که با نام نیتروگلسیرین نیز شناخته میشود یکی از دارو های موثر برای درمان اورژانسی فشار خون های بالا است. تی ان جی به صورت قرص و آمپول موجود است که آمپول آن یک داروی بیمارستانی است. این دارو بیشتر در بیماران قلبی با مشکلات آنژین( درد قلبی) کاربرد دارد.
مهمترین عارضه این دارو سرگیجه ، سردرد، ورم دست و پاها ، افت فشار خون و … است.
درمان دارویی فشار خون بالا بر اساس علت زمینه ای و نیز الگوی فشارخون تعیین میشود. برای درمان این بیماری از هفت دسته دارویی استفاده میشود که هر دسته نیز خود شامل دارو های بسیاری است. ( در قسمت بالا ما فقط پر کاربرد ترین دارو های مورد استفاده در درمان فشار خون بالا را معرفی کردیم) برای مطالعه بیشتر میتوانید در مورد دارو های زیر مطالعه کنید:
فشار خون اورژانسی
فشار خون بیشتر از 180/110را اورژانسی مینامد. اورژانسی بودن به این معنا نیست که فشار را باید سریعا به حد نرمال آن رساند. پایین آوردن سریع فشار خون بالا میتواند باعث کاهش خون رسانی کلیه و مغز شود و خطرناک است. همچنین در پره اکلامپسی( مسمومیت بارداری) پایین آوردن سریع فشارخون میتواند موجب کاهش خونرسانی به جنین شود.
فشار خون اورژانسی وضعیتی است که در آن باید سریعا روند کاهش فشار خون شروع شود.
مسمومیت بارداری
به فشار خون بالا در زمان بارداری همراه با ورم اندام ها و نیز دفع پروتئین در ادرار پره اکلامپسی یا همان مسمومیت بارداری میگویند. در صورتی که مسمومیت بارداری درمان نشود و فشارخون بالا در آن ها کنترل نگردد ممکن است منجر شروع تشنج شود. مسمومیت بارداری اگر با تشنج همراه شود به آن اکلامپسی میگویند. از عوارض خطرناک این بیماری برای مادران میتوان به آسیب های کلیوی و کبدی اشاره کرد. مسمومیت بارداری همچنین میتواند موجب سقط جنین یا اختلال در رشد او شود. فشار خون بالا در 4% الی 5% بارداری ها مشاهده میشود.
(در مورد مسمومیت بارداری بیشتر بخوانید)
عوارض فشار خون بالا
این بیماری داری عوارض زیادی میباشد که علت آن تاثیر وسیع پر فشاری خون روی ارگان های مختلف بدن است. این بیماری عوارض خود را از طریق آسیب به دیواره عروق و افزایش خطر ابتلا به پلاک در عروق خونی اعمال میکند. مهمترین عوارض دیابت شالمل موارد زیر است:
نارسایی قلبی
فشار خون بالا میتواند باعث بزرگی بطن چپ شود که به این حالت هیپرتروفی بطن چپ میگویند. هیپرتروفی بطن میتواند مقدار خونی که قلب با هر ضربان پمپ میکند را کاهش دهد. این حال میتواند به کاهش خونرسانی بافت ها، نارسایی قلبی و افزایش خطر سکته ها قلبی و درد های قلبی شود. همچنین فشار خون بالا یکی از علت های تشکیل پلاک در داخل عروق و افزایش خطر سکته قلبی و به دنبال آن ایجاد نارسایی قلبی حاد شود.
سکته مغزی
فشار خون های بسیار بالا خطر خونریزی مغزی و سکته مغزی هموراژیک را افزایش میدهند. همچنین فشار خون بالا به مرور زمان میتواند باعث تشکیل پلاک در داخل عروق مغزی شود و به این ترتیب خطر سکته مغزی ایسکمیک را نیز افزایش دهد. به طور کلی اصلی ترین علت اکتسابی سکته مغزی پر فشاری خون است.
نارسایی کلیه
شایع ترین علت نارسایی کلیه پس از بیماری دیابت فشار خون بالا و کنترل نشده است. فشار خون در دراز مدت میتواند موجب تخریب گلومرول ها و توبول های( لوله های تصفیه خون در کلیه) شود. لازم به ذکر است نارسایی کلیه هم علتی برای فشار خون است و هم جزء عوارض آن میباشد.
حرف آخر : بیماری فشار خون یکی از بیماری های شایع در دنیا است و در کشور ما تخمین زده میشود بیش از 5% درصد جمعیت به آن مبتلا باشند.( چیزی در حدود 4 میلیون نفر). خوش بختانه روش های دارویی و غیر دارویی فراوانی برای کنترل و پایین آوردن فشار خون وجود دارد که میتواند ما را در جلوگیری از تشکیل عوارض این بیماری یاری دهد.
پایان
.
.
در صورت داشتن هرگونه سوالی در مورد انواع بیماری ها و دارو ها میتوانید در اینجا و یا شبکه های اجتماعی از ما بپرسید
ناشر سایت بیمار سلامت
گردآوری شده توسط گروه مطالعاتی و تحقیقاتی هیرو
با سلام ببخشید من فشار خون دارم … یمقدارم وزنم بالاس با کنترل وزنم میشه فشار خون رو کنترل کنم …؟
اگه BMI بیشتر از ۳۵ ، کاهش وزن میتونه خیلی برات مفید باشه.
ببخشید فشار خون بالاتر از چند میتونه خطرناک باشه ؟
به طور کلی ۱۲۰/۸۰ ولی میتونه تو آدم های مختلف فرق کنه
مثلا فشار خون بین سیاه پوست ها و کسایی که درشت هیکل تر هستند یه مقدار بیشتره