عفونت مثانه شایع ترین نوع عفونت ادراری است که شیوع آن در زنان و مخصوصا زنان باردار بیشتر است. علت این بیماری بیشتر نوعی باکتری موسوم به اشریشیاکولی است. این نوع باکتری در روده ی انسان زندگی میکند و با ما رابطه همزیستی دارد. این باکتری میتواند از طریق میزاره( مسیر خروجی ادرار از مثانه به بیرون از بدن) خود را به مثانه برساند. علت شیوع بالاتر عفونت مثانه در زنان کوتاه تر بودن میزراه آنها نسبت به مردان است. این بیماری داری علائم بسیاری است و معمولا به راحتی تشخیص داده میشود. ولی در صورت عدم درمان میتواند به عفونت کلیه و حتی سرطان مثانه تبدیل شود.
در ادامه و در سایت بیمار سلامت به برسی کامل علت ، عوارض و علائم عفونت ادراری در مردان و زنان میپردازیم:
علائم عفونت مثانه
علائم این بیماری در سنین مختلف میتواند مختلف باشد مثلا در افراد مسن میتواند با علائمی نظیر خستگی و یا حتی ضعف حافظه همراه باشد( بر اساس کتاب RN و برونر). و در کودکان میتواند با علائمی مانند شب ادراری و یا تب خفیف خود را نشان دهد. اما به طور کلی علائم عفونت مثانه شامل موارد زیر است:
- سوزش ادراری
- سختی در دفع ادرار
- تکرر ادراری
- ادرار بد بو و کف آلود
- درد لگن و یا کمر
- تب خفیف
- خونریزی ادراری
- حالت تهوع و استفراغ
- احتباس ادرار
- درد پهلو ها
- درد قسمت تحتانی شکم
- اسپاسم مثانه
عفونت مثانه با آزمایش ادرار و یا حتی آزمایش خون قابل تشخیص است. در آزمایش خون این افراد شواهد افزایش گلبول های سفید(WBC) بیشتر از 100000هستیم. در آزمایش ادرار هماچوری( وجود خون در ادرار) و پیوری( وجود گلبول سفید در ادرار) مشاهده میشود. همچنین کشت ادرار نیز برای تعیین علت ایجاد عفونت مثانه انجام میشود و درمان را متناسب با عامل ایجاد کننده بیماری تعیین میکنند.
علت عفونت مثانه
شایع ترین علت این بیماری عفونت باکتریایی است که مهمترین باکتری ایجاد کنند این عفونت اشریشیاکلی است که با انسان رابطه همزیستی دارد. باکتری اشرشیاکلی در روده انسان زندگی میکند و وجود آن برای سلامت روده ها مفید است. در صورتی که این باکتری به سایر نقاط بدن از جمله مثانه و یا رحم و … منتقل شود میتواند موجب عفونت شود. علاوه بر این باکتری عوامل بسیار دیگری نیز میتوانند موجب عفونت مثانه شوند. بر اساس منبع (RN nursing) علت عفونت مثانه میتواند شامل موارد زیر باشد:
- رابطه ی جنسی
- عفونت میزراه
- رکود ادراری
- استفاده از وان به جای دوش( وان میتواند عفونت باکتریایی اشریشیاکولی را از مقعد به سمت میزراه هدایت کند)
- عدم رعایت نظافت شخصی( عدم تمیز کردن ناحیه پرینه به طور صحیح میتواند فرد را مستعد ابتلا به عفونت مثانه کند که خطر این عمر در زنان بیشتر است)
- بارداری( بارداری میتواند سبب رکود ادراری شود و شخص را برای ابتلا به عفونت های ادراری مستعد کند)
- سوند فولی( عدم رعایت نکات استریل هنگام فیکس سوند فولی میتواند باعث ابتلا به عفونت مثانه شود که شایع ترین نوع عفونت های بیمارستانی میباشد)
- استفاده از لباس های تنگ با الیاف مصنوعی( یکی از علت های التهاب مثانه است که میتواند زمینه را برای ابتلا به عفونت فراهم کند)
- دیابت
- مصرف ناکافی مایعات( جریان متناوب ادرار میتواند باعث شستشوی منظم سیستم ادراری شود)
- ضعف سیستم ایمنی
- بی اختیاری مدفوع( باعث انتقال میکروارگانیسم ها مدفوع به مثانه میشود
در سنین یائسگی و به دنبال کاهش تولید هورمون های استروژن و پروژسترون مخاط دیواره مثانه تحلیل میرود. این موضوع باعث چسبدن میکروب ها به دیواره مثانه و افزایش خطر عفونت مثانه میشود.
پیشگیری از عفونت مثانه
نظافت شخصی، مصرف کافی مایعات و خوداری از حبس ادرار میتواند مهمترین موارد لازم جهت جلوگیری از انواع عفونت ادراری باشد. به طور کلی موارد زیر در کنترل و پیشگیری از این بیماری بسیار حائز اهمیت است:
- کاهش مصرف کافئین( کافئین باعث تحریک مخاط دستگاه ادرای میشود)
- استفاده از لباس زیر نخی
- شتسشوی ناحیه پرینه از جلو به عقب
- اسیدی نگه داشتن ادرار( در افرادی که که مستعد ابتلا به عفونت های ادراری هستند خوردن غذاهای مانند زغال اخته، گوجه، ویتامین سی و … میتواند به اسیدی شدن ادرار و جلوگیری از عفونت مثانه موثر باشد. البته به شرط آنکه دارای سنگ کلیه اگزالاتی نباشید)
- دفع منظم ادرار هر 3 ساعت یکبار در صورت امکان
- سکس های محافظت شده
- شستن نوزاد قبل از هر بار تعویض پوشک
- اقدام به ادرار کردن بعد از هر بار رابطه جنسی
- استفاده از تکنیک های استریل در سونداژ
- عدم نشستن طولانی روی توالت فرهنگی
عواض بیماری
درصورت عدم درمان به موقع عفونت مثانه میتواند باعث انتشار عفونت به کلیه ها و نیز حالب ها شود. در موارد مزمن و درمان نشده بیماری میتوند تبدبل به سرطان مثانه شود.( اما شایع ترین علت سرطان مثانه مصرف دخانیات است)…( درصورت تمایل برای مطالعه در مورد سرطان مثانه کلیک کنید)
به طور کلی عوارض عفونت مثانه شامل موارد زیر است:
- عفونت کلیه( پیلونفریت) که میتواند یک طرفه و یا دو طرفه باشد
- عفونت حالب( حالب یا همان میزنای لوله ای است که ادرار را از کلیه ها به مثانه میبرد)
- سپتیسمی( عفونت خون)
- کم خونی( میتواند در اثر عفونت کلیه ها و یا خونریزی مخفی در ادرار ایجاد شود ولی چندان شایع نیست)
- کانسر مثانه( در مواد طولانی مدت و درمان نشده عفونت مثانه ایجاد میشود)
درمان عفونت مثانه
برای درمان این بیماری مانند انواع دیگر عفونت ادراری از آنتی بیوتیک های مختلف از دسته سولفونامید ها و یا گلیکوزید ها و نیتروفوراتوئین استفاده میشود. تعیین نوع آنتی بیوتیک تجویزی بستگی به نوع باکتری ایجاد کننده عفونت دارد. بجز آنتی بیوتیک ها ممکن است از دارو های مسکن، ضد التهاب و یا حتی ضد تهوع نیز برای درمان عفونت مثانه استفاده شود. در ادامه به برسی کامل هر کدام از این دراو ها میپردازیم:( لازم به ذکر است مصرف خود سرانه هیچکدام از این دارو ها توصیه نمیشود)
جنتامایسین
یکی از دارو های بسیار پر کابرد در درمان عفونت های ادراری است. جنتامایسین یک آنتی بیوتیک باکتریو استاتیک است. (باعث توقف رشد باکتری میشود.) این دارو بدون تغییر میتواند از کلیه ها دفع شود و این موضوع آن را تبدیل به یکی از دارو های مناسب برای درمان عفونت مثانه کرده است. این دارو در زنان باردار و نارسایی کلیوی منع مصرف دارد. عوارض مهم این دارو میتواند وز وز گوش، سرگیجه و آتاکسی( تلو تلو خوردن) باشد.
آمیکاسین
این دارو نیز از خانواده جنتامایسین است و برای عفونت های کلیه، مثانه و عفونت ادرار معثر است. این دارو در برابر باکتر هایی که در برابر جنتامایسین مقاوم شده اند به کار میرود.عوارض کلی آمیکاسین مااند جنتامایسین است.
سفازولین
یکی از آنتی بیوتیک های وسیع الطیف است و برای بسیاری از انواع عفونت ها مورد استفاده قرار میگیرد. نیمه عمر این دارو 8 ساعت است و لازم است 4 بار در روز مصرف شود. این دارو به صورت قرص و آمپول یافت میشود. از عوارض سفازولین میتوان به اسهال، کهیر و خارش پوست و واکنش های آلرژیک اشاره کرد.( افرادی که از دارو های سولفونامیدی مانند سفازولین برای درمان عفونت مثانه استفاده میکنند باید روزانه بیش از سه لیتر آب مصرف کنند.)
نیترو فورانتوئین
این دارو یکی از اصلی ترین آنتی بیوتیک های مورد استفاده در درمان عفونت مثانه است. از عوارض این دارو میتوان به سردرد، سرفه، استفراغ، کارش پوست و کهیر و سرگیجه است. مصرف نیتروفرانتوئین در دوران بارداری و شیردهی توصیه نمیشود.
آپوتل
در صورت وجود تب میتوان از این دارو استفاده کرد. آپوتل همان استامینوفن قابل تزریق است. این دارو حتما باید قبل از تزریق رقیق شود. در مواردی که درد و تب باهم همراه باشند این دارو بهترین گزینه است. از عوارض آپوتل میتوان به خارش پوست، خواب آلودگی، کهیر و … اشاره کرد. مصرف این دارو در نارسایی کلیه ممنوع است.
ب ث ژ
ب ث ژ یا همان (BCG) در واقع واکسن کزاز است. از این واکسن برای درمان سرطان مثانه و عفونت مثانه استفاده میشود. در درمان این بیماری با واکسن کزاز آن را از طریق یک سوند موقت وارد بدن میکنند. BCG باعث تجمع بیشتر گلبول های سفید در مثانه میشود. این دارو بیشتر برای جلوگیری از عود عفونت های مثانه ناشی از سرطان مثانه به کار میرود. از عوارض این روش میتوان به گرگرفتگی، تب، خستگی و بی حالی و واکنش های حساسیت زا اشاره کرد. استفاده از این روش در افراد که نقس سیستم ایمنی دارند میتواند ممنوع باشد.
پایان
گردآوری شده توسط گروه مطالعاتی هیرو
ناشر سایت بیمار سلامت
