سرخچه نوعی عفونت ویروسی و بسیار مسری است و شباهت زیادی با بیماری سرخک دارد. نام دیگر این بیماری سرخک آلمانی است. این بیمار از سرخک خفیف تر است ولی دوره کمون(نهفتگی) آن بیشتر است و میتوان گفت قدرت سرایت بیشتری دارد. در بسیاری از کشور های جهان سرخچه دیگر وجود ندارد و یا بسیار نادر است و علت آن واکسینه شدن مردم است. در کشور ما نیز در 12 ماهگی و 18 ماهگی این واکسن (واکسنMMR) برای کودکان تزریق میشود و میتواند باعث ایمنی مادام العمر در افراد شود. سرخچه معمولا علائم خفیفی دارد و کشنده نیست و بیشترین نگرانی ابتلا به آن مربوط به مادران باردار است. ابتلا به سرخچه در دوران بارداری میتواند عوارضی نظیر سقط جنین، کاتاراکت(آب مروارید)، کاهش شنوایی و … در جنین شود.
در ادامه به برسی دقیق علائم، را های انتقال بیماری، درمان و عوارض این بیماری در افراد مختلف میپردازیم.
علائم سرخچه
همانطور که در ابتدا گفته شد علائم سرخچه بسیار به سرخک شباهت دارد ولی عامل ایجاد کننده آن ها متفاوت است. سرخچه در بزرگسالان نسبت به سرخک ضعیف تر است ولی برای نوزاد و جنین میتواند خطرناک تر باشد. علائم این بیماری از قرار زیر است:
- سردرد
- بی حالی
- تب خفیف
- آب ریزش بینی
- خارش پوست
- لکه های قرمز رنگ روی پوست که ابتدا روی صورت و سپس در تمام بدن ظاهر میشود.
- تورم غدد لنفاوی
- درد مفاصل
- گلو درد
- قرمزی چشم و بی اشتهایی( معمولا در بزرگسالان دیده میشود)
علامت اختصاصی سرخچه که آن را از سرماخوردگی ساده متمایز میکند لکه های قرمز متمایل به صورتی رنگی است که ابتدا در صورت و سر و گردن ظاهر میشوند. لکه های پوستی معمولا بعد از سه روز از بین میروند. از این رو به سرخچه سرخک سه روزه یا آلمانی نیز گفته میشود.
در کودکان ممکن است ابتدا لکه های قرمز پوستی ظاهر شود و علائمی مانند تب، بی حالی و بی اشتهایی اصلا بروز پیدا نکند.
راه های انتقال سرخچه
سرخچه یک بیمار بسیار مسری ویروسی است و میتواند از طریق سرفه، ترشحات تنفسی خون و حتی ادرار و مدفوع انتقال یابد. بیماری میتوان از مادران باردار به چنین آن ها از طریق جریان خون منتقل شود و بیشترین نگرانی حول این بیماری مربوط به مادران باردار است. واکسن MMR میتواند تا 97 درصد مقاومت در برابر سرخچه ایجاد کند. در بسیاری از کشور های جهان به علت وجود این واکسن ویروس سرخچه درحال از بین رفتن است.
دوره کمون این بیماری14 تا 21 روز است و دوره سرایت آن حدود 7 روز قبل از ظهور لکه های قرمز تا 7 روز بعد از محو شدن آن ها میباشد.( بیشتر از 14 روز)
عوارض سرخچه
در بزرگسالان سرخچه بسیار خفیف است و هیچ عوارضی به جا نمیگذارد. در کودکان نیز این بیماری میتواند فقط شامل بی حالی و لکه های پوستی باشد که پس از حدود 3 روز برطرف میشود . بیشترین نگرانی در مورد سرخچه معطوف به زنان باردار است که میتواند باعث سقط جنین یا عوارض شدید در جنین شود از جمله:
- نارسایی قلبی مادر زادی
- کاتاراکت( آب مروارید) مادر زادی
- وزن پاین هنگام تولد
- کند ذهنی و اختلالات یادگیری
در کشور هایی که از نظر پزشکی و بهداشتی ضعیف هستند و واکسیناسیون به طور کامل انجام نمیشود ، سرخچه میتواند عوارض بالا را ایجاد کند. اطمینان حاصل کردن در مورد واکسیناسیون زنان پیش از بارداری بسیار مهم است. تزریق واکسن MMR در زنان باردار ممنوع است و حتی میتواند باعث سقط جنین شود.
تشخیص سرخچه
علائم سرخچه با علائم سایر بیماری ها مانند سرخک و یا حتی آبله مرغان شبیه است و از روی علائم نمیتوان آنرا تشخیص داد. تشخیص سرخچه به وسیله کشت ویروس یا آزمایش خون انجام میشود که می تواند وجود انواع مختلف آنتی بادی سرخجه را در خون شما تشخیص دهد. این آنتی بادی ها حتی میتوانند نشان دهند که شما قبلا واکسن سرخجه تزریق کرده اید یا خییر
پیشگیری و درمان سرخچه
سرخچه یک بیماری ویروسی است و درمان خاصی برای آن وجود ندارد. داروهای که برای این بیماری تجویز میشوند معمولا برای تسکین علائم هستند. این دارو ها شامل ضد تب ها ، دارو های مسکن ، و در برخی موارد آنتی بیوتیک ها میباشد که در ادامه به برسی کامل تر آنها میپردازیم.
دارو های ضد تب
سرخچه میتواند باعث ایجاد تب خفیف شود که معمولا احتیاجی به درمان ندارد. ولی در صورت بالا رفتن تب در کودکان میتوان از استامینوفن استفاده کرد. استامینوفن یا آپوتل به شکل قرص، شربت و آمپول وجود دارد این دارو هم میتواند به عنوان یک دارو تب بر و هم به عنوان مسکن استفاده شود.
مسکن ها
استفاده از مسکن ها در درمان سرخچه چندان معمول نیست و این بیماران معمولا به مسکن احتیاج ندارند. در صورت درد توام با تب میتوان از استامینوفن استفاده کرد. استفاده از سایر دارو های هم خانواده استامینوفن نظیر ناپروکسن نیز میتواند استفاده شود ولی چندان رایج نیست. استامینوفن میتواند باعث خارش پوست، مشکلات کبدی و … شود و نباید به صورت خود سرانه استفاده گردد.
آنتی بیوتیک ها
استفاده از آنتی بیوتیک ها در عفونت های ویروسی تاثیری در روند بهبودی ندارد و صرفا جهت پیشگیری از بروز عفونت باکتریایی است. استفاده از آنتی بیوتیک ها زمانی که بدن ضعیف شود و احتمال بروز عفونت باکتریایی افزایش یابد کاربرد پیدا میکند. اگر شواهدی دال بر عفونت با منشاء باکتری در بدن پیدا شوند نیز این دارو ها کاربرد خواهند داشت.
پیشگیری
مهمترین راه پیشگیری از سرخچه واکسن است. امروزه واکسنی تحت عنوانMMRV وجود دارد که میتواند از، سرخک، سرخچه ،اوریون و آبله مرغان پیشگیری میکند. استفاده از واکسنMMR در کشور ما مرسوم است که در برابر آبله مرغان نمیتواند ایمنی ایجاد کند. این واکسن در سن12 و 18 ماهگی تزریق میشود و از عوارض آن میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- درد و تورم در ناحیه تزریق واکسن
- تب خفیف
- لکه های قرمز خفیف در ناحیه تزریق
در کل این دارو عوارض چندانی ندارد. اما نباید در دوران بارداری تزریق شود. همچنین واکسن سرخچه در افراد زیر منع مصرف دارد:
- مبتلایان به ایدز
- افراد تحت شیمی درمانی
- افرادی که نقص سیستم ایمنی ژنتیکی دارند
شایعاتی در مورد واکسنMMR
در سال 1998 گروهی اظهار کردند که این واکسن موجب ابتلا به اوتیسم میشود.( اوتیسم نوعی بیماری روانشناختی است که موجب غوطه ور شدن فرد در دنیای خیالی خود و عدم تعاملات اجتمایی با دیگران میشود).
به دنبال این اظهارات سازمان های فراوانی مسئول برسی این ادعا شدند و طی تحقیقات آنها مشخص شد هیچ ارتباطی بین اوتیسم و واکسنMMR وجود ندارد. اما متاسفانه این ادعا موجب شد که بیماری های سرخک و سرخچه دوباره افزایش یابد. این موضوع باعث شد که سرخک که انتظار میرفت برای همیشه از کره زمن نابود شود دوباره شیوع پیدا کند. خوشبختانه امروزه شاهد شفاف سازی های فراوانی در خصوص این واکسن هستیم که امیدمان را برای نابودی کامل سرخک و سرخچه بالا میبرد.
حرف آخر:
سرخچه در بسیاری از کشور ها در حال نابودی کامل است. این بیماری امروزه در کشور عزیزمان نیز چندان شایع نیست و فقط در خانواده هایی که از واکسیناسیون اجتناب کرده اند مشاهده میشود. ( در کل سرخچه در بین افراد بزرگسال به ندرت مشکل ساز میشود و زنان باردار و جنین بیشتر در معرض خطر میباشند. )
.
.
گردآوری شده در سایت بیمار سلامت
با سپاس فراوان از گروه تحقیقاتی و مطالعاتی هیرو
