لوپوس یک بیماری خود ایمنی است که در اثر حمله سیستم ایمنی به بافت های خودی ایجاد میشود. این بیماری گاها به عنوان یک بیماری پوستی شناخته میشود که به علت علائم ظاهری آن میباشد. اما در واقع لوپوس میتواند به تمام اندام های بدن حمله کند. در این بیماری بدن به سلول های پوششی ارگان های مختلف مانند کبد ، کلیه ، پوست و …حمله میکند
لپوس یک بیماری مزمن است و میتواند عوارض مختلفی داشته باشد اما خوشبختانه بیشتر موارد آن خفیف است و علائم و عوارض چندانی ندارد. طبق آمار در آمریکا سالانه 16000 به این بیماری مبتلا میشوند. در ادامه و در سایت بیمار سلامت به برسی کامل انواع ،علت ، علائم ، عوارض و درمان لوپوس میپردازیم.
علت لوپوس
مهمترین علت لوپوس حمله گلبول های سفید به بافت های پوششی بدن میباشد. در این بیماری بدن بر علیه بافت های خود اقدام به تولید آنتی بادی میکند که این آنتی بادی ها باعث ایجاد التهاب ، قرمزی و تخریب این بافت ها میشوند. بیماری هایی که چنین مکانیسمی دارند را بیماری خود ایمنی مینامند. علت دقیق حمله گلبول های سفید به بافت های خود بدن هنوز شناخته نشده است. اما دانشمندان عوامل بسیاری از جمله ژنتیک ، نور خورشید ، جنسیت ،کمبود ویتامین دی و وجود سایر بیماری های خود ایمنی را در ایجاد لوپوس شناسای کرده اند. در ادامه به برسی تخصصی هر کدام ای این عوامل میپردازیم:
ژنتیک
اگرچه ژنتیک یکی از عوامل مهم در ایجاد لپوس به شمار میرود. ام تحقیقات انجام شده بر روی دو قلو های همسان نشان میدهد که ابتلا یکی از آنها به لپوس شانس ابتلای دیگری را فقط 25 درصد افزایش میدهد. و نتیجه این تحقیقات نشان دهنده این است که ژنتیک نقش کاملی در این بیماری ندارد.
نور خورشید
محققان نور خورشید را نیز به عنوان یکی از علت های لوپوس معرفی کرده اند. و علت آن را تاثیرات احتمالی اشعه UV در ایجاد اختلال در سلول های پوستی دانسته اند . لازم به ذکر است که طبق تحقیقات انجام شده مردمی که در شهر های صاحلی زندگی میکنند بیشتر به لوپوس مبتلا میشوند. این بیماری در افراد رنگین پوست بیشتر از مرد سفید پوست دیده میشود.
جنسیت
جنسیت یکی از مهمترین عوامل مرتبط با لوپوس است. علت این موضوع تا امروز به صورت یک راز باقی مانده است. ابتلای زنان به این بیماری بسیار بیشتر از مردان است به طوری که از هر 10 مورد ابتلا به لوپوس 9 مورد آن زن و تنها یک مورد مرد است. این موضوع باعث میشود که برخی از افراد لپوس را یک بیماری زنانه بحساب آورند.
لوپوس در زنان در سنین 15 تا 45 سالگی بیشتر دیده میشود و این موضوع باعث شده تا دانشمندان وجود هورمون زنانه استروژن را در ایجاد این بیماری دخیل بدانند.
کمبود ویتامین دی
محققان به تازگی دریافته اند کمبود ویتامین دی میتواند شانس ابتلا به بیماری های خود ایمنی از جمله لوپوس ، پسوریازیس ، ام اس و … را افزایش میدهد. مطابق تحقیقات مصرف ویتامین دی میتواند به عنوان یک عامل پیشگیری برای ابتلا به لوپوس اریتماتوز مطرح باشد. از مکمل های ویتامین دی حتی میتوان به عنوان یک درمان در این بیماری استفاده کرد.
وجود سایر بیماری های خود ایمنی
طبق آمار و جود این بیماری در افرادی با وجود سایر بیماری های خود ایمنی (نظیر ، MS ، گلینباره و..) بیشتر دیده میشود.
علائم لوپوس
علائم لپوس بستگی به وسعت بیماری و نواحی درگیر شده دارد. مشهود ترین علامت این بیماری وجود لکه های قرمز روی گونه ها و بینی میباشد.( در تصویر بالا نمونه آنرا میبینید.) به طور کلی علائم لوپوس از قرار زیر میباشد:
- خستگی عضلانی
- درد مفاصل
- تب
- درد قفسه سینه هنگام تنفس عمیق
- حساسیت به نور
- زخم دهان
- کاهش وزن
- مشکلات حافظه
- جوش قرمز پروانه ای شکل در سرتاسر بینی و گونه ها
- اختلالات حاد کلیوی
- سردرد
- کم خونی
- ریزش غیر معمول موهای
- پدیده رینود( رنگ پریدگی دست ها و پا ها هنگام استرس یا قرار گرفتن د معرض سرما)
علائم بالا مهمترین نشانه ها و علائم لوپوس میباشند ولی قالبا تمامی این علائم در یک فرد دیده نمیشود. و همانطور که گفتین مهمترین نشانه ان بیماریی وجود لکه های قرمز به شکل یک پروانه روی گونه و بینی است.
انواع لوپوس
- لپوس آریتماتوز سیستمیک( 70% این بیماری را تشکیل میدهد )
- لوپوس پوستی ( خفیف است ولی میتواند به نوع آریتماتوز سیستمیک تبدیل شود.)
- لوپوس ناشی از دارو( DIl) _ ( یکی از شایع ترین دارو هایی که میتوتند موجب این بیماری شود فنی توئین است)
- لوپوس نوزادی ( معمولا خفیف است ولی میتواند موجب مشکلات متعددی در دوران بزرگسالی شود.)
در ادامه به برسی اختصاصی انواع لوپوس میپردازیم:
لوپوس آریتماتوز سیستمیک
لوپوس اریتماتوز سیستمیک که به اختصار (SEL) نوشته میشود یکی از بدترین و در عین حال شایع ترین انواع لوپوس را تشکیل میدهد. SLE اثر سیستمیک دارد یعنی میتواند تمامی اندام ها و ارگان های داخلی را تحت تاثیر قرار دهد. اریتماتوز سیستمیک ( SEE) از طریق تولید آنتی بادی بر علیه بافت هایی مختلف بدن و در نهایت ایجاد التهاب در بافت های مختلف اعمال میکند. اریتماتوز سیستمیک میتواند بافت های زیر را در گیر کند:
- پوست ( شایع ترین )
- مفاصل ( علائمی شبیه آرتروز یا رماتیسم ایجاد میکند )
- ریه ( میتواند موجب تنگی نفس شود.)
- کلیه ( در موار حاد میتواند موجب اختلالات حاد کلیوی شود)
- خون ( همولیز و آنمی همولیتیک )
- قلب ( اختلال در کار کرد دریچه هایی قلبی )
لوپوس اریتماتوز سیستمیک دارای دوره های خاموشی و عود مجدد است. که در دوره خاموشی علائم این بیماری تخفیف پیدا میکند و یا به طور کلی از بین میرود. و در دوره فعالیت برانگیختگی علائم بیماری ظاهر میشود. برخی از افراد دوره برانگیختگی لوپوس را ممکن است هر چند سال یک بار تجربه کنند در حالی که برخی از افراد همیشه در این دوره بمانند و فقط شدت پیشروی بیماریشان کم و زیاد شود.
در زمان برانگیختگی بیماری علائمی مانند ریزش مو ها، ادم دست ها و پاها ، درد مفاصل و… به چشم بخورد. این حالت در صورت کنترل نشدن میتواند منجر به نارسای کلیه ، آرتیریت رماتوئید ، نارسایی های دریچه ای قلب شود.
لوپوس پوستی
لوپوس پوستی تنها پوست قسمت های مختلف بدن را درگیر میکند. اما توانایی تبدیل به لوپوس اریتروماتوز سیستمیک را دارد. اما معمولا تنها با علائمی مانند تورم و قرمز پوست قسمت های مختلف بدن خود را نشان میدهد.
لوپوس نوزادان
لوپوس نوزادان یکی از انواع لوپوس است که در نوزادان و با علائمی مانند ضایعات و التهاب روی سطح پوست نوزاد مشخص میشود. ضایعات پوستی این نوزادان میتواند با تابش آفتاب بدتر شوند. طبق آمار لپوس نوزادی میتواند موجب ابتلا به بیماری های کلیوی و نارسایی کلیه در بزرگسالی میشود.
عواض لوپوس
عوارض این بیمار بیشتر به وسعیت و شدت ضایعات دارد. بیشتر عوارض لوپوس مربوط به لپوس اریتماتوز سیستمیک است. به طور کلی لپوس میتواند عوارض زیر را داشته باشد.
- سقط جنین ( در زنان باردار )
- نارسایی کلیه
- نارسایی قلبی
- آرتریت رماتوئید ( یک نوع آرتروز است )
- مشکلات تنفسی
- آنمی همولیتیک
- تاسی و ریزش مو
- اختلال در حافظه
در ادامه به برسی درمان های لوپوس میپردازیم.
درمان لوپوس
در درمان لوپوس عموما از دارو های سرکوب کننده سیستم ایمنی ویتامین دی استفاده میکنند. کورتون هایی مانند پردنیزولون مهمترین داویی است که در دوره های عود بیماری استفاده میشود و ویتامین دی مهمترین دارویی است که برای کنترل بیماری و جلوگیری از تشکیل لپوس اریتماتوز استفاده میشود. در ادامه به برسی اختصاصی پردنیزولون و ویتامین دی میپردازیم.
پردنیزولون
یکی از دارو های مشتق یافته از هیدروکورتیزون است که در لوپوس اریتماتوز و لپوس منتشره به کلیه ها استفاده میشود. پردنیزولون میتواند به صو.رت قرص و یا آمپول برای درمان این بیماری تجویز شود. مصرف این دارو به صورت بلند مدت میتواند عوارض بسیاری داشته باشد و فقط در نوع حاد و پیشرفته لپوس تجویز میشود. متیل پردنیزولون و پردنیزولون یکی از بهترین دارو ها برای کنترل لپوس در فاز حاد میباشد.
ویتامین دی
مدارک فراوانی دال بر تاثیر ویتامین دی در پیشگیری و درمان انواع بیماری های خود ایمنی وجود دارد. دانشگاه ها ، مرکز تحقیقاتی ، سازمان ها شرکت های دارویی بسیاری بر بروی تاثرات ویتامین دی بر روی درمان و کنترل لوپوس تحقیق کرده اند.
حرف آخر: این بیماری در کل فراوانی کمی در جمعیت دارد. و هنوز کاملا شناخته شده نیست. حتی درمان های زیادی نیز برای این بیماری وجود ندارد و درمان های ان معمولا تسکینی هستند مانند استفاده از ضد التهاب ها و مسکن ها که برای تخفیف درد و کاهش التهاب ها استفاده میشوند.