آسیت یا همان آب آوردن شکم به حالتی میگویند که مایعات از داخل سیاه رگ پورت( سیاهرگی شکمی است) به داخل شکم وارد میشود. در این بیماری حدود 15 لیتر یا بیشتر مایع داخل شکم جمع میشود. منشاء آسیت میتواند ناشی از بیماری های کبدی نظیر سیروز کبدی یا بیماری های قلبی نظیر نارسای بطن راست باشد.
مهمترین نشانه آسیت ( آب آوردن شکم ) افزایش ناگهانی و شدید دور شکم میباشد. پوست شکم به علت کشیدگی شدید نازک تر شکننده میشود. با وسعت بیشتر این بیماری ممکن است فرد مشکلاتی از قبیل تنگی نفس، سختی در راه رفتن و افت فشار خون را تجربه کند.
در ادامه با سایت بیمار سلامت همراه باشید تا به برسی کامل روش های درمانی، عوارض، علائم و علت های اصلی ایجاد آسیت آشنا شویم.
علائم آب آوردن شکم
همانطور که گفتیم؛ افزایش شدید ناگهانی دور شکم مهمترین علامت این بیماری به شمار میرود. اما به طور کلی علائم آسیت ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- افزایش وزن ناگهانی:
این حالت به دنبال تجمع مایعات در داخل حفره شکم ایجاد میشود. - ورم اندام ها مخصوصا پاها:
در همه موارد ابتلا به آسیت مشاهده نمیشود و بیشتر جزء علاعم سایر بیماری ها نظیر نارسایی حاد قلبی است. - افت فشار خون:
به دنبال افزایش تجمع مایعات در داخل حفره ی شکم و کاهش حجم مایعات داخل عروق اتفاق می افتد. - کاهش دفع ادرار:
معمولا این حالت در سیروز کبدی و نارسایی کبدی بیشتر مشاهده میشود. علت آن افزایش غلظت هورمون ضد ادرای در خون است. با افزایش غلظت این هورمون ، بدن دچار احتباس آب و به دنبال آن آسیت میشود. - خشکی دهان و کاهش ترشح بزاق:
این حالت نیز به علت کاهش سدیم خون ایجاد میشود. همچنین میتواند با علائم خستگی، بی اشتهایی و تهوع و استفراغ نیز همراه باشد. - تنفس کوتاه:
به دنبال شدیدتر شدن آسیت و تجمع مایعات فراوان در شکم ، این مایعات مانع عملکرد صحیح عضله تنفسی دیافراگم میشود این عوامل باعث تنگی و کوتاهی تنفس میشوند. - فتق نافی:
به علت افزایش فشار داخل حفره شکم ایجاد میشود.
همان طور که گفتیم ممکن است همه ی این علائم لزوما همزمان و در یک فرد مشاهده نشود. علت زمینه ایی ایجاد آسیت در علائم و روش های درمانی آن بسیار موثر است. عوامل ایجاد این مشکل میتواند منشاء کبدی، قلب و عروق و حتی هورمونی داشته باشد.
علت آب آوردن شکم
بیماری های زیادی در ایجاد آسیت نقش بازی میکنند. اما به معمولا بیشتر آن ها ریشه ی کبدی و یا قلبی عروقی دارند. به طور کلی علت آسیت ( آب آوردن شکم ) میتواند نارسایی قلبی ، سیروز کبدی ، کاهش ساخت آلبومین ، احتقان طحال ، نارسایی کبدی و سنگ صفرا درمان نشده باشد. در ادامه به برسی کامل تمامی علت های آسیت ( آب آوردن شکم ) میپردازیم.
نارسایی قلبی
یکی از عوارض خطرناک آب آوردن شکم یا همان آسیت ، نارسایی قلبی مخصوصا بطن راست، میباشد. در این بیماری بطن راست قلبی در پمپاژ خون با مشکل رو به رو میشود و به دنبال آن خون سیاهرگی در اندام ها تجمع میابد. این مسئله باعث پرخون شدن سیاهرگ از جمله سیاهرگ پورت ( سیاهرگ کبدی که از شکم میگذرد) میشود. این مسئله هم میتواند باعث التهاب کبد و هم ابتلا به آسیت شود.( برای مطالعه بیشتر درباره نارسایی قلبی روی این کلمه کلیک کنید)
سیروز کبدی
این بیماری خود یکی از دلایل آب آوردن شکم میباشد. سیروز کبدی خود یک بیماری مستقل با علت های گوناگون است. در این بیماری کبد به شدت تخریب شده است و کاری خود را از دست داده. در سیروز کبدی بافت کبد بسیار سفت میشود و موجب ممانعت از عبور جریان خون سیاهرگ کبدی میشود. این مسئله باعث خروج آب و پروتئین های مثل آلبومین از داخل عروق به حفره شکم و ایجاد آسیت میشود. همچنین در سیروز کبدی ، به علت نا کارآمدی کبد، غلظت هورمون ضد ادراری افزایش میابد و احتباس آب در بدن را تشدید میکند. سیروز کبدی اثرات منفی بر روی کلیه ها نیز ایجاد میکند که این عمر موجب تشدید آسیت و افزایش فشار خون میشود.( در صورت تمایل برای مطالعه بیشتر در مورد سیروز کبدی روی این کلمه کلیک کنید)
کاهش ساخت آلبومین
آلبومین یک نوع پروتئین است که داخل کبد تولید میشود. وظیفه این پروتئین کشاندن آب از داخل بافت ها به داخل گردش خون میباشد. کاهش تولید این پروتئین باعث ایجاد آسیت ( آب آوردن شکم ) و نیز ادم ( ورم) اندام ها میشود. عوامل متعددی در کاهش ساخت آلبومین از جمله: مشکلات کبدی، سوء تغذیه ی شدید و برخی مشکلات ژنتیکی نادر. کاهش ساخت آلبومین یکی از دلایل آب آوردن شکم است که البته نادر است.
احتقان طحال
افزایش حجم خون داخل عروق طحال که یکی از صلی ترین عوامل ایجاد کننده آن نارسایی قلبی است ، میتواند یکی از علت های آسیت باشد.
نارسایی کبدی
مشکلات کبدی اصلی ترین علت ابتلا به آسیت است. نارسایی کبدی میتواند باعث کاهش توانایی بدن در پاکسازی هورمون ضد ادراری و کاهش تولید آلبومین شود. نارسایی شدید کبدی میتواند در نهایت باعث سیروز کبدی شود.
سنگ صفرا
در موارد نادری در اثر سنگ های صفرا ی درمان نشده و از طریق ایجاد نارسایی و سیروز صفراوی ، آسیت ایجاد میشود.( برای مطالعه بیشتر در مورد سنگ صفرا روی آن کلیک کنید)
درمان های آب آوردن شکم ( آسیت )
درمان های آب آوردن شکم ( آسیت ) به علت ایجاد کننده آن بستگی دارد ولی به طور کلی به دو نوع درمان های دارویی و جراحی تقسیم میشود. از دارو های مدر( ادرار آور) برای دفع مایعات اضافی از بدن استفاده میشود. این دارو ها همچنین باعث کاهش ادم اندام ها نیز میشوند. در ادامه به برسی کامل هر روش درمانی به صورت جداگانه میپردازیم:
درمان های دارویی آب آوردن شکم ( آسیت )
دارو های مدر اصلی ترین درمان دارویی برای آسیت هستند. بیشترین دارویی که در این روش استفاده میشود داروی اسپیرونولاکتون( آلداکتون) است. این دارو باعث افزایش دفع آب و کاهش تاثیر هورمون ضد ادراری میشود. آلداکتون به صورت خوراکی مصرف میشود و رعایت رژیم غذایی مناسب با آسیت در زمان مصرف این دارو تاثیر بسزایی در درمان آسیت میگذارد. رژیم غذایی این افراد باید کم نمک باشد. از عوارض آلداکتون میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- سرگیجه و سردرد
- تهوع و استفراغ
- برهم خوردن سیکل های قاعدگی
- خارش پوست
- بزرگی سینه ها( ژنیکوماستی)
- ریزش مو
لازم به ذکر است که در بیمارانی با نارسایی قلبی از دارو های افزایش دهنده قدرت انقباضی قلب از جمله دیگوکسین همراه با آلداکتون در درمان آسیت استفاده میشود. در مواردی که روش های دارویی موثر نباشند میتوان از روش های جراحی استفاده کرد.
درمان های جراحی آسیت
درمان های جراحی این بیماری میتواند شامل روش های سرپایی و یا جراحی های باز شکمی باشد. در قسمت زیر مهمترین روش های جراحی مورد استفاده در آسیت را ذکر کرده ایم:
- پاراسنتز:
در این روش یک سوراخ ریز که معمولا با یک نیدل مانند آنژیوکت( معمولا آنژیوکت آجری یا خاکستری) در دیواره شکم ایجاد میشود و از این طریق مایع داخل شکم را تخلیه میکنند. این روش یک درمان قطعی نیست و معمولا مایع خارج شده مجددا جایگزین میشود. در این روش نباید بیشتر از 2 لیتر مایع آسیت در هر بار خارج شود. بعد از خارج کردن مایع معمولا تزریق آلبومین لازم میباشد. - استفاده از شانت:
در این روش درمانی که انواع مختلفی نیز دارد، با استفاده از یک مسیر فرعی مایع داخل شکم مجددا به جریان خون بازگردانده میشود. استفاده از شانت برای افرادی مناسب است که آسیت های مقاوم به درمان دارند. استفاده از شانت میتواند یک درمان قطعی باشد. برای ایجاد شانت به جراحی احتیاج است. - پیوند کبد:
پیوند کبد در مواردی که علت آسیت نارسایی غیر قابل درمان کبدی باشد استفاده میشود. پیوند کبد میتواند یک درمان قطعی به شمار برود.
حرف آخر
برای پیشگیری از آب آوردن شکم بهترین روش کنترل و پیشگیری از بیماری های کبدی، صفراوی، قلبی و عدم مصرف الکل میباشد. داشتن فعالیت های ورزشی منظم از طریق پیشگیری از بیماری های قلبی و بهبود جریان خود یکی از روش های پیشگیری از آسیت میباشد.
.
.
ناشر: سایت بیمار سلامت
با تشکر فراوان از گروه مطالعاتی هیرو
