آسپرین یا همان آ اس آ ( ASA )یکی از پرمصرف ترین دارو های ضد التهاب التهاب غیر استروئیدی در دنیا است. این دارو با داروهایی نظیر ناپروکسن و ایبوپروفن و … هم خانواده است. آسپرین دارای اثرات ضد درد ، ضد التهاب ، ضد تب و ضد لخته است. آسپرین در ایران بیشتر به شکل قرص آ اس آ 80 و به منظر پیشگیری از تشکیل لخته و رقیق کردن خون استفاده میشود. در ادامه در این مقاله میخواهیم در مورد عوارض آسپرین ( ASA )، تداخلات دارویی ، نحوه مصرف این دارو صحبت کنیم.
آ اس آ چیست ؟
آسپرین یا همان ( استیل سالیسیلیک اسید ) که در ایران با نام اختصاری آ اس آ ( ASA ) شناخته میشود یک داروی ضد التهاب غیر استروئیدی است. این دارو موارد مصرف بسیاری دارد و میتوانم از برای کاهش درد، کاهش تب ، رقیق کردن خون و جلوگیری از تشکیل لخته استفاده شود. طبق آمار روزانه حدود 50 میلیون قرص آسپرین در دنیا به فروش میرسد.
موارد مصرف
اگرچه آسپرین یک داروی ضد التهاب غیر استروئیدی است و بیشترین موارد مصرف آن به منظور رقیق سازی خون و نیز جلوگیری از تشکیل لخته است. مهمترین موارد مصرف این دارو از قرار زیر است:
- سکته قلبی
- آنژین صدری ( درد های قلبی )
- پس از کاشت استنت قلبی یا همان فنر
- آرتریت ( التهاب مفاصل )
- کاهش درد های خفیف
- غلظت خون
- سکته مغزی گذرا
- پیشگیری از سکته مغزی ایسکمیک
- آمبولی ریوی
آ اس آ همچنین ممکن است به صورت ترکیبی با کدئین نیز تولید شود که در این شرایط اثر ضد درد دارو افزایش میابد. آسپرین ( آ اس آ ) را میتوان برای کاهش تب نیز استفاده کرد اما در کودکان زیر 5 سال مصرف آسپرین میتواند باعث ایجاد سندروم ری شود لذا در کوکان منع مصرف دارد.
موارد منع مصرف آسپرین
این دارو در طیف وسیعی از شرایط و بیماری ها منع مصرف دارد و نباید تجویز و یا مصرف شود. مهمترین موارد منع مصرف آسپرین ( ASA ) از قرار زیر است:
- زخم معده و کلیه زخم های گوارشی درمان نشده
- اختلالات انعقادی نظیر بیماری هموفیلی
- کمبود ویتامین کا ( k )
- پایین بودن تعداد پلاکت های خون
- قبل از عمل های جراحی
- سکته هموراژیک ( سکته خونریزی دهنده )
- حساسیت به دارو های هم خانواده آسپرین ( ناپروکسن ، ایبوبروفن ، پیروکسیکام و … )
- نارسایی کبدی
- کودکان مبتلا به آبله مرغان
- نارسایی کلیه
- کودکان زیر 5 سال
- نقرس
موارد بالا مهمترین موارد منع مصرف آ اس آ است. این دارو در کودکان زیر 5 سال باید با احیاط و با دوز پایین مصرف شود زیرا میتوان موجب ایجاد سندرم ری شود.
نحوه مصرف
این دارو تنها به صورت صورت قرص خوراکی تولید میشود و مقدار مصرف آن بستگی به هدف درمان دارد. مقدار مصرف آسپرین ( ASA )برای بیماری های مختلف میتواند متفاوت باشد. در قسمت زیر مقدار مجاز مصرف ASA برای هر بیماری آورده شده است:
- سکته مغزی : برای درمان سکته مغزی گذرا یا پس از سکته مغزی ایسکمیک معمولا باید یک یا نصف قرص آسپرین 325 به صورت روزانه تجویز شود.
- سکته قلبی : پس از سکته قلبی میتوان یک قرص آسپرین ( آ اس آ ) 80 یا نهایت یک قرص 325 میلی گرمی را برای فرد تجویز کرد.
- برای درمان غلظت خون : برای درمان غلظت خون و پیشگیری از تشکیل لخته و سکته مغزی و سکته قلبی میتوان از قرص آسپرین 80 به صورت روزانه یا یک روز در میان استفاده کرد( بستگی به میزان غلظت خون بستگی دارد.)
- برای کاهش درد: میتوان از قرص های 325 میلی گرم هر 4 ساعت یک بار استفاده کرد. اما طول درمان از آ اس آ ( ASA ) نباید بیشتر از یک هفته ادامه یابد. ( هرچند که آسپرین میتواند اثر ضد درد نیز داشته باشد اما استفاده از آن به عنوان یک مسکن چندان مرسوم نیست. )
عوارض آسپرین
عوارض آسپرین یا همان آ اس آ یا ( ASA ) میتواند با سایر دارو های هم خانواده اس نظیر ناپروکسن ، ایبوپروفن و … متفاوت باشد. مهمترین عوارض آسپرین ( ASA ) اسهال و دل درد است اما میتواند عوارض دیگری از جمله موارد زیر را نیز داشته باشد:
- کهیر و خارش پوست
- سندروم ری در کودکان
- سندروم پلاکت سفید ( افت شدید پلاکت های خون )
- اختلال در بند آمدن خون
- سرگیجه
- سردرد
- پوکی استخوان ( در صورت مصرف طولانی مدت دارو )
- نارسایی کلیه
- نارسایی کبد
- رفلاکس معده
- وز وز گوش
موارد بالا مهمترین عوارض مصرف آسپرین است. همچنین ممکن است در صورت مصرف مقدار زیاد از این دارو مسمومیت ( اور دوز ) اتفاق افتد. برخی دارو ها نیز میتواند باعث افزایش اثر یا کاهش سرعت پاکسازی دارو از بدن شوند و میتوانند از طریق تداخلات دارویی موجب مسمومیت با آسپرین شوند.
مسمومیت آسپرین
مسمومیت با آ اس آ ممکن است در اثر مصرف زیاد از حد دارو یا در شرایطی که بدن نتواند دارو را دفع کند ایجاد شود. لذا در نارسایی کلیه و کبدی باید از تجویز ASA یا همان آ اس آ خودداری شود. مهمترین علائم مسمومیت با آسپرین شامل موارد زیر است :
- اسهال
- سر گیجه
- اسیدوز
- اختلال در ریتم قلبی
- افزایش تعداد تنفس
- اختلالات کبدی
- خونریزی های بی دلیل
- کبودی های بدون علت در سطح بدن
- کاهش سطح هوشیاری
- کاهش میزان ادرار ( الیگوری )
- اختلالات کلیوی
- گر گرفتگی و افزایش درجه حرارت بدن
- بی قراری ( آژیتاسیون )
- خونریزی از لثه
تداخلات دارویی
آ اس آ با طیف وسیعی از دارو ها تداخل دارویی دارد. به طور کلی بهتر است آ اس آ ( آسپرین ) با دارو های زیر مصرف نشود:
- جنتاماسین و اریترومایسین ، آمیکاسین ( اثر دارو را افزایش میدهند )
- هپارین و وارفارین ( اثر ضد پلاکتی آسپرین را افزایش میدهند )
- مشروبات الکلی ( اثر دارو را افزایش میدهد )
- کورتیکواستروئید ( مانند پردنیزولون ) اثر دارو را کاهش میدهد
- دارو هایی مانند استامینوفن ، ایبوپروفن ، ناپروکسن و پیروکسیکام و … میتواند سمیت و اثر آسپرین را افزایش دهند
- آنتی اسید ها ( میتوانند موجب کاهش تاثیر آ اس آ شوند )
- فروزماید ( سمیت دارو را افزایش میدهد )
دارو های بالا میتوانند به نوعی با آسپرین تداخل داشته باشند لذا بهتر است که طی دوره درمانی با آسپرین از دارو های بالا استفاده نشود.
