استامینوفن یکی از معروف ترین و پرمصرف ترین مسکن های غیر مخدر است. این دارو در دسته ضد التهاب های غیر استروئیدی (NSAIDs) قرار دارد ولی تنها داروی این دسته میباشد که اثر ضد التهابی ندارد. از این دارو برای درد های ضعیف تا متوسط استفاده میشود. استامینوفن در دوران بارداری میتواند با احتیاط تجویز شود.( گروهB بارداری است).
موارد مصرف
این دارو را برای کاهش درد های خفیف تا متوسط قابل استفاده است. همچنین استامینوفن به صورت عمده برای پایین آوردن تب مورد استفاده قرار میگیرد. به طور کلی این دارو در موارد زیر بیشترین استفاده را دارد.
- سردرد( مانند سردرد های تنشی)
- پاین آوردن تب ناشی از آنفولانزا و سرماخوردگی( استامینوفن پر مصرف ترین داروی تجویزی برای سرماخوردگی و آنفولانزا میباشد)
- میگرن
- تسکین درد های ناشی از کوفتگی
- کاهش درد های ناشی از جراحی های خفیف
- پاین آوردن تب ناشی از تزریق واکسن در بچه ها
- کاهش درد ناشی از کمر درد های غیر مزمن
موارد منع مصرف
- نارسایی کبدی
- نارسایی کلیه
- در صورت حساسیت به آسپرین و سایر NSADs نیز نباید از استامینوفن استفاده کرد.
- زخم های گوارشی( این دارو میتواند خطر خونریزی های گوارشی را در بیماران مبتلا به زخم های فعال گوارشی افزایش میدهد)
- بیماران مبتلا به اختلالات انعقادی
- نارسایی های مغز استخوان
در موارد بالا نباید از استامینوفن و سایر ترکیبات حاوی آن از جمله کودامول، آپوتل، کولداکس،نوافن و … استفاده کرد.
تداخلات دارو یی
از این دارو نباید در موارد زیر استفاده کرد
- مصرف همزمان با اسپرین و ایبوپروفن باید با احتیاط همراه باشد.
- مصرف آن با ناپروکسن میتواند خطر مسمومیت کلیوی هر دو دارو را افزایش دهد
- متوکلوپرامید میتواند جذب استامینوفن را افزایش دهد لذا هنگام استفاده همزمان از آن ها باید احتیاط کرد
- مصر همزمان وارفارین و ترکیبات حاوی استامینوفن خطر خونریزی افزایش میابد
- تجویز هم زمان فنوباربیتال با این دارو میتواند خطر مسمومیت کبدی را افزایش دهد
عوارض استامینوفن
- رفلاکس معده
- افزایش خطر خونریزی
- آسیب شدید کبدی
- نارسایی کبدی
- خواب آلودگی
- یبوست
- سیروز
- زردی
- آنمی همولیتیک ( کم خونی ناشی از تخریب گلبول های قرمز)
- کاهش تعداد پلاکت ها و گلبول های سفید
- کهیر و خارش
موارد بالا ممکن است در اثر مصرف طولانی مدت استامینوفن اتفاق افتد. این دارو نباید با سایر دارو هایی که موجب مسمومیت کبدی میشوند مصرف شود همچنین مصرف بیشتر از 10 روز از این دارو توصیه نمیشود. مصرف بی رویه از استامینوفن میتواند باعث مسمومیت شود.
مسمومیت با استامینوفن
مسمومیت با این دارو میتواند در اثر مصرف بیش از حد از این دارو و یا دفع آهسته دارو اتفاق می افتد. در بیمارانی با اختلالات کبدی و کلیوی دفع دارو با مشکل مواجه میشود لذا در صورت تجویز استامینوفن در این افراد باید علائم مسمومیت به دقت برسی شود. همچنین در افراد الکلی مقدار مصرفی دارو باید نصف افراد معمولی باشد زیر الکل عوارض استامینوفن را تقویت میکند و امکان مسمومیت با این دارو را افزایش میدهد. این دارو در بچه ها زیر 12 سال باید بر حسب وزن آنها تنظیم شود. کودکان، مادرانی که در دوران شیر دهی هستند و افراد مسن نباید از این دارو بیشتر از 5 روز متوالی مصرف کنند. احتمال مسمومیت با استامینوفن در افراد مسن، کودکان ، و افرادی با مشکلات کلیوی و کبدی بیشتر است.
علائم مسمومیت با استامینوفن
- سیانوز
- آنمی
- زردی
- بثورات جلدی
- تب
- استفراغ
- خواب آلودگی و گیجی
- افت فشار خون
- افزایش تعداد ضربان قلب
در صورت مشاهده هر کدام از علائم بالا سریعا مصرف دارو را قطع کنید. در صورت که علائم مسمومیت با استامینوفن شدید باشد ممکن است از آنتی دوت ( پاد زهر) آن استفاده کنند. ولی در موارد خفیف و در صورت کارکرد کبدی نرمال ممکن است بدون نیاز به اقدام خاصی و فقط با قطع مصرف دارو فرد بهبود یابد.
درمان مسمومیت
در صورت مسمومیت های شدید که منجر به کاهش سطح هوشیاری شدید شده باشد ممکن است فرد برای 24 تا 72 ساعت تحت نظر قرار گیرد. برای کاهش عوارض ناشی از مسمومیت با استامینوفن از استیل سیستئین استفاده میشود. استیل سیستئین هم به صورت قرص و هم آمپول تولید میشود.
نحوه و میزان مصرف استامینوفن
این دارو در افراد زیر 12 سال بر اساس وزن و به میزان 10-15 میلی گرم به ازائ هر کیلو گرم وزن بدن و حد اکثر تا 4 بار در روز میتواند مصرف شود. در افراد بزرگسال میتوان فرم خوراکی آن را تا هر بار325-650ملی گرم و حداکثر 4 بار در روز میتوان تجویز کرد. فرم تزریقی استامینوفن آپوتل نام دارد و مقدار داروی موثر آن 1 گرم میباشد. آپوتل میتواند حداکثر تا 4 بار در طول 24 ساعت استفاده شود. آپوتل حتما باید با سرم و به شکل وریدی و به صورت آهسته مصرف شود. استامینوفن همچنین به صورت شیاف و قطره خوراکی نیز در دسترس است. شیاف این دارو برای بیماران مبتلا به هموروئید میتواند خطر خونریزی را افزایش دهد و باید با احتیاط مصرف شود. قطره استامینوفن نیز در کودکان و معمولا برای پاین آوردن تب و یا جلوگیری از ایجاد تب ناشی از برخی واکسن ها مثل سرخک و کزاز استفاده میشود.
دارو های ترکیبی
استامینوفن در ترکیب با سایر دارو های دیگر مورد استفاده قرار میگیرد.که از قرار زیر هستند:
نوافن
این قرص از ترکیب استامینوفن ،کافئین و ایبوپروفن تهیه میشود. نوافن به صورت کپسول قابل تهیه است و نسبت به استامینوفن طیف وسیع تری از درد ها را تسکین میدهد. این دارو برای تسکین درد های رماتیسمی، قاعدگی و درد های استخوانی به علت داشتن ایبوپروفن(بروفن) بهتر است ولی به علت داشتن کافئین ممکن است برای سردرد ناشی از میگرن چندان استفاده نشود. ( کافئین در برخی موارد موجب تشدید میگرن میشود)
ادالت کلد و کلداکس
این دارو ها از ترکیب استامینوفن و دارو های ضد احتقان تولید میشود. این دارو برای تسکین سردرد ها ، تب و آبریزش بینی ناشی از آنفولانزا و سرماخوردگی موثر است.
استامینوفن کدئین
این دارو که با نام کدامول نیز معروف است از ترکیب 10تا 20میلی گرم کدئین با 200 تا 300 میلی گرم استامینوفن به دست میاید. این درو در اصل جزء دارو های نارکوتیک( مخدر ) است ولی به صورت آزاد در دارو خانه ها قابل تهیه میباشد. به علت داشتن کدئین این دارو نباید بیشتر از 5 روز مداوم مصرف شود. استامینوفن کدئین خطر مسمومیت کبدی بالاتری نسبت به اشکال و ترکیبات دیگر استامینوفن دارد و در بیماران کبدی منع مصرف کامل دارد.
مزایا و معایب
- استامینوفن در مقابل مسکن های مخدر از قدرت تسکینی کمتری برخوردار است ولی وابستگی جسمانی کمتری ایجاد میکند.
- این دارو در مقابل برخی دارو های دیگر هم خانواده خود مانند دیکلوفناک احتمال مسمومیت کمتری با دوزهای مشابه دارد ولی بر خلاف دیکلوفناک میتواند خواب آلودگی ایجاد کند. همچنین امکان وابستگی به استامینوفن در مقابل دیکلوفناک بیشتر است.
- استامینوفن به صورت ترکیبی با سایر دارو های دیگر قابل تهیه است که این موضوع به افزایش گستره تاثیر و موارد مصرف این دارو می افزاید.
- این دارو علاوه بر اثر مسکن بودن تب بر نیز میباشد و وجود این دو ویژگی همزمان باهم موجب شده است که داروی انتخابی در انواع بیماری های تب زا باشد.
- استامینوفن در گروه B بارداری قرار دارد. یعنی بر روی جنین نسبتا بی عارضه است و میتوان به صورت محدود در دوران بارداری از آن استفاده کرد. این یک ویژگی نسبتا خوب برای این دارو است.
- استامینوفن بیش از 130 سال است که ساخته شده است و مورد استفاده قرار میگیرد. این موضوع نشان میدهد که اطلاعات بیشتری در مورد عوارض و مضرات آن وجود دارد. شناخته شده بودن یک مزیت برای انواع دارو ها میباشد.
حرف آخر:
هر دارو دارای مزایا و معایبی است که با در نظر گرفتن آنها داروی مناسب برای فرد تجویز میشود. برای تجویز دارو اطلاع یافتن از وضعیت سلامت امری ضروری است. تعیین میزان سودمندی یک دارو در مقابل مضرات آن نیازمند تخصص و دید همه جانبه نسبت به بیمار ها میباشد. لذا مصرف خودسرانه هیچ داویی توصیه نمیشود.
در صورت داشتن هر گونه سوال در مورد انواع بیماری و دارو ها میتوانید در اینجا و یا شبکه های اجتماعی از ما بپرسید.
ناشر :
سایت بیمار سلامت
گردآوری شده توسط گروه مطالعاتی بیمار سلامت
