دیگوکسین

دیگوکسین یا همان لانوکس یک از داروهای قلبی است که بیشترین کاربرد آن در کنترل و بهبود نارسایی احتقانی قلب است. این دارو به صورت قرص، شربت ( اکسیر) و آمپول تولید میشود. شربت این دارو بیشتر برای استفاده در کودکان است. آمپول دیگوکسین نیز یک داروی بیمارستانی است و برای اختلالات قلبی جدی ( مانند AF) به صورت وریدی و گاهی عضلانی تزریق میشود. قرص دیگوکسین بیشترین استفاده را دارد و به سه صورت 125 ، 250 و 500 نانو گرم قابل تهیه و مصرف است. شایعترین عوارض جانبی دیگوکسین شامل اسهال، سرگیجه و سردرد، خارش پوست و بیقراری است. اما مهمترین عوارض آن شامل ، دید جرقه در میدان بینایی، بی اشتهایی، خواب آلودگی و افزایش ضربان قلب است که میتواند نشانه مسمومیت دارویی باشد.
در ادامه و در سایت بیمار سلامت به برسی موارد مصرف،منع مصرف، تداخلات داروی و غذایی، نحوه و مقدار مصرف و نیز عوارض جانبی دیگوکسین میپردازیم:

دیگوکسین برای چیست/ موارد مصرف

دیگوکسین ( لانوکس ) یک دارو داروی قلبی از دسته داروهای دژیتال ها( گلیکوزید قلبی) است و برای بهبود علائم نارسایی احتقانی قلب و درمان تاکی آریتمی های قلبی استفاده میشود. در تاکی آریتمی های قلبی( افزایش ضربان قلب همراه با برهم خوردن ریتم قلب) بیشتر از آمپول این دارو استفاده میشود. در مواردی که نارسایی قلب با علائمی مانند ورم اندام ها و ریه همراه باشد( نارسایی احتقانی قلب) از قرص دیگوکسین و چند داروی دیگر استفاده میکنند. دیگوکسین جز جدا نشدنی نارسایی احتقانی قلب( CHF) است و در سنین مختلف قابل مصرف میباشد.( مگر در مواردی که استفاده از آن منع مصرف داشته باشد.)

موارد منع مصرف

دیگوکسین در مواردی مانند کم کاری تیروئید، بیماران مسن، سکته قلبی و بلوک های قلبی باید با احتیاط مصرف شود. و در بیمارانی با ضربان قلبی کمتر از 60، زنان باردار و در دوران شیردهی، آریتمی های بطنی با منشاء نارسایی قلبی منع مصرف کامل یا نسبی دارد.

تداخلات دارویی

تداخلات دارویی دیگوکسین در برخی موارد میتواند یک معضل برای استفاده از آن به شمار برود. این دارو تداخلات بسیاری دارد که این امر استفاده از آن را در برخی موارد با چالش روبرو میکند. مهمترین داروهایی که با دیگوکسین تداخل دارد شامل لیست زیر میباشد که بیشتر آنها موجب افزایش احتمال مسمومیت با این دارو میشوند:

• • داروهای ادرار آور دفع کننده پتاسیم شامل فوروزماید و هیدروکلروتیازید ( میتوانند با احتیاط کامل و اندازه گیری سطح پتاسیم با دیگوکسین مصرف شوند.)

• • برخی دارو های قلبی شامل وراپامیل، آمیودارون و آمیلودیپین

• • مکمل های کلسیم یا آمپول کلسیم

• • کلسترامین و آنتی اسید ها ( باعث کاهش جذب دیگوگسین میشوند)

• • سیکلوسپورین

• • تئوفیلین

• • اریترومایسین

• • داروهای ضد قارچ از جمله ایتراکونازول

• • ریفامپین، فنیتوئین ، فنوباربیتال ، کاربامازپین ( میتوانند موجب کاهش اثر دیگوکسین شوند)

خوشبختانه بیشتر داروهای که با مصرف دیگوکسین تداخل دارند بدون نسخه پزشک قابل تهیه نیستند و لذا این موضوع موجب کاهش احتمال بروز تداخلات دارویی میشود.

نحوه و مقدار مصرف قرص و آمپول دیگوکسین

نحوه مصرف این دارو بسته به هدف درمانی و شدت بیماری دارد. در موارد اورژانسی از آمپول دیگوکسین به صورت تزریق وریدی استفاده میشود و ممکن است به عنوان دز نگهدارنده از تزریق عضلانی استفاده شود. شربت دیگوگسین نیز به صورت خوراکی و معمولا در کودکان استفاده میشود.( چندان رایج نیست). قرص دیگوکسین به صورت نصف یا یک قرص کامل در دوز های 125 ، 250 و 500 نانو گرم ( یا 0.125 ، 0.25 و 0.5 میلی گرم) به صورت یک بار در روز در بزرگسالان و کودکان بزرگتر از 10 سال استفاده میشود. دزو دارو در کودکان زیر ده سال باید توسط متخصص کودکان تنظیم شود. در افراد مسن تر از 65 سال و بیمارانی با اختلالات کلیوی نیز دوز دارو بر اساس سرعت تصفیه کلیوی آنها و غلظت دارو در خون تنظیم میشود.

هشدار : طی درمان با دیگوکسین مخصوصا در طی درمان های بلند مدت انجام آزمایشات دروره ای و اندازه گیری غلظت دارو، برای پیشگیری از مسمومیت ضروری است.

عوارض جانبی شربت، آمپول و قرص دیگوکسین

شایع ترین عوارض جانبی دیگوکسین در تمام اشکال آن( شربت، قرص و آمپول) شامل سرگیجه و سردرد، بی قراری، اسهال و استفراغ، کهیر و خارش پوست، خستگی و ضعف عمومی بدن است. اما خطرناک ترین عارضه آن مسمومیت دارویی است و با علائمی مانند بی اشتهایی، دیدن هاله اطراف اجسام، دو بینی و ترس از نور( فتوفوبی) است. برای کاهش خطر مسمومیت با این دارو و کاهش عوارض ناشی از آن، باید طی درمان با این دارو ، غلظت آن در خون به صورت دوره ای اندازه گیری شود.

مسمومیت

خطرناک ترین عوارض جانبی دیگوکسین اور دوز و مسمومیت دارویی است. اولین علامت مسمومیت با این دارو بی اشتهایی و دیدن هاله سبز رنگ اطراف اجسام میباشد. علائم دیگر مسمومیت با این دارو کاهش سطح هوشیاری، ظهور آریتمی های بطنی و دو بینی است. در نوار قلب این افراد فاصله QT کاهش میابد و قطعه ST دپرس میشود. شایع ترین اختلال الکترولیت همراه مسمومیت با دیگوکسین هیپرکالمی( افزایش پتاسیم خون) است. ولی خطرناک ترین اختلال الکترولیتی همراه با این مسمومیت دارویی هیپوکالمی ( کمبود پتاسیم خون) میباشد.

درمان مسمومیت با دیگوکسین (لانوکس) شامل اقدامات حمایتی، تجویز آنتی دوت ( پاد زهر) بر اساس غلظت دارو در خون است. بسته به علائم بالینی ممکن است از آتروپین نیز استفاده شود. ممکن است از داروهایی مانند لیدوکائین و فنی توئین نیز در صورت وجود آریتمی استفاده شود.

هشدار ها و توصیه های درمانی

• • دیگوکسین باید همیشه سر یک ساعت مشخص مصرف شود. اگر بیش از 4 ساعت از زمان همیشگی مصرف گذشت، داروی آن روز را مصرف نکنید.

• • در صورت مشاهده علائم مسمومیت مصرف دارو را قطع کنید و به پزشک خود اطلاع دهید.

• • انجام آزمایشات دوره ای جهت اندازه گیری سطح دیگوکسین بسیار مهم است و باید به آن توجه شود.

• • از مصرف خودسرانه هرگونه دارو طی درمان با دیگوکسین خودداری کنید.

• • معمولا افرادی که تحت درمان با دیگوکسین هستند، به آنها گفته میشود یک الی دو روز در هفته از مصرف این دارو خودداری کنند.( روز استراحت). در مورد آن از پزشک و یا پرستار خود سوال کنید.( بسیار مهم است)

پایان مقاله
ناشر سایت بیمارسلامت
با سپاس از گروه تحقیقاتی و مطالعاتی هیرو