رهاکین

رهاکین یک از داروهای دسته ضد تشنج ها میباشد که عمدتا در درمان و کنترل صرع استفاده میشود. اما گاهی از این دارو برای درمان اختلالات دوقطبی، مانیا (سرخوشی) و افسردگی نیز استفاده میشود. این دارو به صورت قرص، شربت و آمپول تولید میشود. شربت رهاکین برای استفاده در کودکان مناسب است. آمپول این دارو نیز برای کنترل تشنج در موارد اورژانسی مناسب میباشد ولی استفاده از آن چندان رایج نیست. قرص رهاکین رایجترین فرم این دارو است که به صورت قرص های 200، 500 تولید میشود.
شایعترین عوارض جانبی این دارو خواب آلودگی، بی حالی و تلو تلو خوردن  است که تقریبا همه افراد در ابتدای درمان آنرا تجربه میکنند. اما معمولا پس از چند روز یا چند هفته از بین میروند.
در ادامه ودر سایت بیمار سلامت به برسی کامل تمامی موارد مصرف و منع مصرف، تداخلات دارویی، نحوه و مقدار مصرف، داروهای مشابه و جایگزین و عوارض جانبی رهاکین میپردازیم.

رهاکین چیست ؟

رهاکین یا همان سدیم والپروات یکی از دارو های ضد تشنج پرکاربرد میباشد که برای درمان صرع و اختلالات دوقطبی و … مصرف میشود. سدیم والپروات به صورت شربت و قرص 200 و 500 میلی گرم تولید میشود. شایعترین عوارض این دارو شامل خواب آلودگی ، افزایش وزن ،لرزش اندام ها و عوارض گوارشی است. مقدار مصرف این دارو بستگی به سن فرد و نوع بیماری دارد.
در ادامه و در سایت بیمار سلامت به برسی کلیه موارد مصرف ، موارد منع مصرف ، تداخلات دارویی ، عوارض و جایگزین ها رهاکین میپردازیم.

رهاکین برای چه بیماری هایی استفاده می شود

 قرص و شربت رهاکین برای چندین بیماری استفاده می شود. این دارو در گذشته به طور عمده برای درمان انواع صرع به عنوان خط اول درمانی استفاده میشد. اما امروزه علاوه بر درمان صرع از این دارو در سایر بیماری ها نیز استفاده میکنند که از قرار زیر میباشند:

• میگرن
• مانیا ( یا همان سرخوشی )
• اختلال شخصیتی دوقطبی
• درمان کمکی در ترک اعتیاد
• افسردگی
• پیشگیری و کنترل تشنج در بیمارانی مبتلا به تومورهای مغزی
• صرع ( در کودکان بزرگتر از 2 سال )

سدیم والپروات ( رهاکین ) میتواند تا حدودی سردرد های ناشی از میگرن را کاهش دهد ولی معمولا برای درمان میگرن ابتدا سراغ سایر دارو های اختصاصی تر ( دارو های ضد میگرن ) میروند. تحقیقات نشان میدهد برای درمان بیماری مانیا و دو قطبی ، رهاکین ( سدیم والپروات ) بهتر از سایر دارو ها جواب میدهد.

موارد منع مصرف

• کودکان کمتر از دو سال
• نارسایی کبدی
• حساسیت مفرط به دارو
• نقرس
• افسردگی های توام با افکار خودکشی
• بارداری
• شیردهی

از آنجا که رهاکین ( سدیم والپروات ) توانایی عبور از جفت را دارد میتواند در دوران بارداری منع مصرف داشته باشد. این دارو میتواند باعث اختلال در تکامل سیستم عصبی ( اسپاینابیفیدا ) در جنین شود. این دارو میتواند به مقدار کم داخل شیر مادر نیز ترشح شود و باعث ایجاد عوارض مختلف در نوزادان گردد. لازم به ذکر است که احتمال ایجاد مسمومیت کبدی ناشی از مصرف رهاکین در کودکان کمتر از 2 سال بسیار بیشتر است. از آنجایی که دارو دفع کبدی دارد در اختلالات کبدی منع مصرف کامل دارد.

نحوه و مقدار مصرف قرص و شربت رهاکین 

این دارو بیشتر به صورت خوراکی و در قالب قرص و یا شربت تولید میشود. آمپول این دارو به ندرت و برای شرایط حاد و به صورت وریدی تجویز میشود. مقدار مجاز مصرف رهاکین یا همان سدیم والپروات به نوع بیماری بستگی دارد که در ادامه به آن میپردازیم:

مقدار مصرف برای درمان صرع: برای درمان صرع در بزرگسالان در هنگام شروع درمان از قرص رهاکین 200 سه بار در روز استفاده میکنند. دوز دارو را رفته رفته تا سقف حد اکثر 2500 میلی گرم( 5 عدد قرص رهاکین 500 در 24 ساعت) افزایش میدهد. در کودکان دارو بر اساس وزن بدن (20 الی40 میلی گرم به ازی هر کیلو وزن )

مقدار مصرف برای درمان اختلالات دوقطبی و مانیا : برای درمان اختلالات مانیا و دو قطبی از قرص رهاکین 200 سه بار در روز استفاده میشود. در کودکان دوز دارو باید توسط پزشک( ترجیحا متخصص اطفال) تنظیم شود.

مقدار مصرف برای درمان میگرن: گاهی تسکین سردرد های ناشی از میگرن از قرص های رهاکین 200 استفاده میشود که دفعات مصرف آن بهتر است توسط متخصص مغز و اعصاب تنظیم شود.

توجه :در کودکان معمولا از دپاکین که نوع آهسته رهش و ترکیبی رهاکین است که به آهستگی سطح آن در بدن افزایش میابد. دپاکین نسبتا عوارض کمتری نسبت به فرم های قدیمی تر رهاکین ( سدیم والپروات ) دارد

عوارض مصرف رهاکین 

این دارو میتواند عوارض جانبی مختلفی را بر سیستم های مختلف بدن داشته باشد اما مهمترین عوارض رهاکین (سدیم والپروات ) شامل لرزش بدن، تلوتلو خوردن ، خواب آلودگی و افزایش وزن است اما به طور کلی میتواند عوارض زیر را نیز ایجاد کند.

• کبد چرب
• التهاب پانکراس
• التهاب کبد
• مسمومیت کبدی
• ریزش مو ( معمولا گذرا است و بهبود میابد )
• هیرسوتیسم
• واکنش های پوستی ( عوارض پوستی سدیم والپروات میتواند شامل کهیر ، خارش ، آکنه و التهاب پوست و لایه های مخاطی است.)
• درد های شکمی ،اسهال و گاهی یبوست
• افت فشار خون و افزایش ضربان قلب
• سرکوب مغز استخوان ( با علائمی مانند کاهش تعداد گلبول های قرمز، سفید و پلاکت ها خود را نشان میدهد )
• افزایش وزن

مصرف رهاکین در کودکان میتواند با احتمال بیشتری موجب التهاب کبد و مسمومیت کبدی شود. برای جلوگیری از بروز عوارض کبدی و عوارض خونی این دارو ، بهتر است قبل از شروع درمان آزمایشات عملکرد کبدی و آزمایش خون ( CBCdif ) از فرد اخذ شود. همچنین تکرار این آزمایشات در طول درمان با سدیم والپروات ( رهاکین ) واجب است. در ادامه به برسی تداخلات دارویی و توصیه های پزشکی طی درمان با سدیم والپروات میپردازیم)

تداخلات دارویی رهاکین

این دارو میتواند در متابولیسم بسیاری از دارو ها تداخل ایجاد کند. به طور کل تداخلات دارویی رهاکین شامل موارد زیر است :

• ایمی پنم
• اتوسوکسیماید
• کاربامازپین
• فنی توئین
• لاموتریژین
• پیریمیدون
• فلبامات
• قرص های ضد بارداری
• داروهای ضد افسردگی
• وارفارین
• دیازپام

در زنانی که در سنین باروری قرار دارند و از رهاکین استفاده میکنند بهتر است به جای استفاده از قرص های ضد بارداری از سایر روش های جلوگیری استفاده کنند. ( رهاکین باعث کاهش تاثیر داروهای ضد بارداری خوراکی میشود و خطر بارداری های ناخواسته را افزایش میدهد.)

توصیه های پزشکی

• برای کاهش عوارض گوارشی بهتر است دارو را با غذا مصرف کنید.
• از نصف کردن قرص های رهاکین باید خودداری شود.( موجب افزایش عوارض گوارشی میشود.)
• از قطع مصرف دارو به صورت ناگهانی خودداری کنید.( مخصوصا در بیماران مبتلا به صرع )
• در صورت مشاهده علائمی مانند ادم دست ها و پاها ، کبودی های بدون علت ، لرزش اندام ها و لرزش کره چشم به پزشک خود اطلاع دهید.
• طی درمان با رهاکین ( سدیم والپروات ) از رانندگی و فعالیت هایی که نیازمند هوشیاری کامل هستند بپرهیزید.
• در صورت مشکوک بودن به بارداری حتما به پزشک خود اطلاع دهید.( این دارو میتواند موجب ایجاد نواقص در جنین شود.)

داروی جایگزین رهاکین

قبل از شروع مبحث جایگزین قرص رهاکین یا همان سدیم والپروات باید به این نکته اشاره کنیم که قطع ناگهانی مصرف این دارو میتواند موجب بازگشت و یا تشدید تشنج ها در بیماران مبتلا به صرع شود. همچین لازم به ذکر است ، مطالبی که ما در این مقاله معرفی میکنیم صرفا جنبه آموزشی دارد و به افراد فاقد صلاحیت تجویز و مصرف خودسرانه این داروها را توصیه نمیکنیم.
به طور کلی بستگی به نوع بیماری میتوان از داروهای مختلفی برای به عنوان جایگزین قرص یا شربت رهاکین استفاده کرد. مثلا برای درمان میگرن برای جایگزین میتوان از دارو های اختصاصی تر نظیر سوماتریپتان استفاده کرد. یا برای درمان تشنج در افرادی که دچار تومور مغزی هستند میتوان از لاموتریژین و یا توپیرامات نیز به عنوان جایگزین رهاکین ( سدیم والپروات ) استفاده کرد. برای درمان صرع های پارشیال و تونیک کلونیک میتوان از کاربامازین و یا فنی توئین نیز بهره برد.

در ادامه به برسی هر کدام از این دارو ها میپردازیم:

کاربامازپین برای جایگزین شدن رهاکین برای درمان صرع

کاربامازپین یکی از دارو های مهم در درمان صرع پارشیال و تونیک کلونیک است. همانند رهاکین میتوان کاربامازپین را نیز در درمان اختلالات دو قطبی نیز استفاده کرد. عوارض این دارو میتواند تا حدود زیادی شبیه رهاکین باشد.

لاموتریژین برای جایگزین رهاکین

یکی از درمان های کمکی در کنترل صرع به حساب میاید. لاموتریژین به نسبت سایر دارو های ضد تشنج نظیر کاربامازپین و فنی توئین و رهاکین اثر کمتری دارد. لاموترزین را میتوان برای پیشگیری از تشنج در بیمارانی با آسیب مغزی ( سکته مغزی و ضربه مغزی ) استفاده کرد.

فنی توئین جایگزین والپروات سدیم برای درمان صرع

فنی توئین اصلی ترین دارو برای پیشگیری از حملات تشنجی در بیمارانی با آسیب های مغز ( سکته مغزی و ضربه مغزی ) است. همانند کاربامازپین میتوان فنی توئین را نیز در درمان صرع پارشیال و تونیک کلونیک استفاده کرد و تا حدودی میتواند در برخی موارد جایگزین والپروات سدیم باشد. 

سوماتریپتان جایگزین سدیم والپروات در درمان میگرن

سوماترپتان یکی از داروهای مهم ضد میگرن است که برای درمان سردرد خوشه ای نیز از آن بهره میبرند. سوماتریپتان میتواند برای درمان میگرن در بسیاری از شرایط جایگزین بهتری برای رهاکین باشد.

سوالات متداول در مورد رهاکین

سوال :آیا والپارات سدیم ( رهاکین ) چاق کننده است؟
جواب : بله یکی از عوارض این دارو چاقی است ولی گاهی نیز دیده میشود که فرادی که تحت درمان با سدیم والپروات هستند دچار بی اشتهتایی و لاغری میشوند.

سوال : آیا سدیم والپارات میتواند موجب طاسی شود ؟
جواب : بله میتواند_ یکی از عوارض این دارو ریزش مو است که معمولا موقت میباشد.

سوال : چه داروهایی را میتوان جایگزین رهاکین کرد که عوارض کمتری داشته باشند ؟
جواب : اکثر داروهای ضد تشنج عوارض یک سانی دارند ولی میتوان اینگونه عنوان کرد که سدیم والپروات ( رهاکین ) جزو دارو های کم عارضه این خانواده به شمار میرود.

پایان مقاله