سیتالوپرام یکی از داروهای ضد افسردگی پرمصرف است که به صورت قرص و شربت ( خارجی) تولید میشود. این دارو نسبت به سایر دارو های ضد افسردگی دیگر و سایر هم خانواده هایش تداخلات دارویی کمتری دارد. این موضوع باعث میشود که بتوان از سیتالوپرام برای درمان افسردگی توام با سایر اختلالات و مشکلات استفاده نمود. این دارو از دسته داروهای ضد افسردگی نسل جدید به نام SSRIs است که مزیت آنها نسبت به داروهای نسل قدیم وابستگی کمتر، تداخلات کمتر و خواص رخوت زایی کمتر است. قابل توجه ترین عوارض جانبی سیتالوپرام در مردان اختلال انزال و در زنان اختلال قاعدگی و قاعدگی دردناک است. سایر عوارض جانبی رایج این دارو شامل بی توجهی، تپش قلب، لاغری و در برخی موارد چاقی است.
در ادامه به برسی موارد مصرف، نحوه و مقدار مصرف، تداخلات دارویی، موارد منع مصرف و عوارض جانبی و ابهام زدایی در مورد سیتالوپرام میپردازیم.
سیتالوپرام برای چیست / موارد مصرف
سیتالوپرام یکی از داروهای ضد افسردگی دسته SSRIs است که عمدتا برای درمان افسردگی هایی که به درمان های بلند مدت احتیاج دارند استفاده میشود. این دارو را همچنین برای درمان اختلال استرس پس از سانحه ( PTSD) ، پانیک و اختلالات خوردن نیز استفاده میشود. سیتالوپرام و سایر هم خانواده هایش( SSRIs) به عنوان خط اول درمان اختلال استرس پس از سانحه تجویز میشوند. این دارو در اکثر موارد به تنهایی یا همراه با پروپرانول ( بهبود تپش قلب ناشی از مصرف سیتالوپرام) تجویز میشود. اما در موارد حاد که فرد افکار خودکشی داشته باشد آنرا با یک داروی ضد جنون یا یک داروی رخوت زای قوی تجویز میکنند.
موارد منع مصرف
مصرف سیتالوپرام در بارداری و کسانی که طی 14 روز گذشته تحت درمان با داروهای MAO مانند سلژیلین و موکلوبومید بوده اند، منع مصرف کامل دارد. در بیماران با مشکلات کبدی و کلیوی، افراد مبتلا به مانیا، افرادی که افکار خودکشی دارند و کسانی که سابقه تشنج دارند، سیتالوپرام باید با احتیاط مصرف شود. این دارو میتواند در شیر مادر ترشح شود، لذا در دوران شیردهی باید از مصرف آن خودداری شود.( یا اینکه شیردهی متوقف گردد.)
تداخلات دارویی
مهمترین تداخلات دارویی سیتالوپرام با داروهای ضد افسردگی دسته MAO ها شامل سلژیلین و موکلوبومید است. کاربامازپین میتواند اثر سیتالوپرام را کاهش دهد و نباید با هم استفاده شود. مشروبات الکلی میتواند باعث فزایش عوارض ستالوپرام شوند و نباید طی درمان با این دارو از مشروبات الکلی استفاده نمود.
مقدار مصرف سیتالوپرام
سیتالوپرام تنها به صورت قرص های 20 و 40 میلی گرم و شربت ( نمونه ایرانی ندارد) تولید و مصرف میشود. در شروع درمان معمولا از سیتالوپرام 20 یک عدد یا نصف قرص و فقط یکبار در روز استفاده میکنند.( صبح یا شب). در صورت نیاز میتوانند دوز آنرا تا سقف 60 میلیگرم افزایش دهند. اما معمولا بیشتر از 40 میلی گرم ( یک عدد قرص سیتالوپرام 40) تجویز نمیشود. بیشتر افراد با تک دوز 20 میلی گرم به نتیجه مطلوب میرسند. طول درمان با این دارو بستگی به وضعیت بالینی و روحی روانی فرد دارد. شروع اثر سیتالوپرام در مقایسه با سایر دارو های ضد افسردگی سریع است و طی روز های اول درمان نتیجه میدهد. اما برای تثبیت نتایج معمولا باید تا چند ماه مصرف آن ادامه یابد. ( در صورت نیاز به مصارف درمانی بلند مدت داروهای دسته SSRIs مانند سیتالوپرام و سرترالین گزینه های بهتری در مقایسه با سایر دارو ها هستند)
عوارض جانبی سیتالوپرام
اگرچه این دارو در مقایسه با بیشتر داروهای ضد افسردگی عوارض جانبی کمتری ایجاد میکند اما همچنان میتواند عوارض گوناگونی را به همراه دارد. بزرگترین و شایع ترین عوارض جانبی سیتالوپرام در مردان اختلال انزال و کاهش میل جنسی است. در بانوان این دارو میتواند موجب اختلال در نظم قاعدگی و یا قاعدگی دردناک شود. این عوارض معمولا در اوایل درمان یا در صورت درمان با دوز های بالای این دارو ایجاد میشود. برای رفع این عارضه میتوان دوز دارو را به نصف یک قرص سیتالوپرام 20 کاهش داد. علاوه بر موارد فوق سیتالوپرام میتواند عوارض جانبی زیر را نیز به همراه داشته باشد:
- تپش قلب ( نسبتا شایع)
- افزایش تعریق
- بی خوابی و در برخی موارد خواب آلودگی
- تغییرات وزن( عمدتا کاهش وزن و در برخی موارد افزایش وزن)
- بی قراری ( در برخی موارد و معمولا در اوایل درمان)
- حالت تهوع ( معمولا در اثر مقادیر بیشتر از 40 میلی گرم)
- افت فشار خون( در اوایل درمان بیشتر دیده میشود.)
- لرزش دست
- سردرد ( خیلی شایع نیست)
- درد مفاصل و درد عضلانی( نسبتا نادر است)
- خارش و راش های پوستی ( در برخی افراد و در اوایل درمان بیشتر مشاهده میشود.)
برای کاهش عوارض سیتالوپرام شامل تپش قلب و بی قراری و لرزش دست ممکن است از پروپرانول همراه با این دارو استفاده شود.( معمولا پروپرانول 10 یک یا دوبار در روز). برای کاهش عوارض مانند کاهش میل جنسی و اختلالات انزال و قاعدگی در زوج های جوان، از سیتالوپرام 10 ( نصف یک قرص 20 میلی گرمی) استفاده میشود. همچنین تنظیم روابط جنسی قبل از مصرف دوز بعدی دارو میتواند تا حدودی برای رفع این مشکل موثر باشد.
وضعیت مصرف سیتالوپرام در دوران بارداری و شیردهی
این دارو میتواند به میزان جزئی داخل شیرمادر ترشح شود ولی برخی منابع مصرف آن را در دوران شیردهی منع نمیکنند. برخی پزشکان در صورت سلامت نوزاد و عدم ایجاد بی خوابی و بی قراری در نوزاد یا کودک شیرخوار مصرف سیتالوپرام در دوران شیردهی را بالامانع میداند.( گاهی برای افسردگی های پس از زایمان ممکن است از این دارو استفاده شود ولی در مورد آن با پزشک خود مشورت کنید.)
سیتالوپرام میتواند در دوران بارداری چندان مناسب نباشد. گزارش هایی از مضر بودن این دارو برای جنین وجود دارد. اما با این وجود برخی پزشکان با توجه به وضعیت بالینی مادر و با مشورت پزشک زنان تجویز سیتالوپرام را در دوران بارداری بلامانع میدانند.( در دوران بارداری به صورت سرخود از این دارو استفاده نکنید و حتما با پزشک یا پزشکان خود مشورت کنید.)
ابهام زدایی و پاسخ به سوالات متداول
برخی منابع غیر رسمی در مورد عوارض و خطرات مصرف داروهای ضد افسردگی اقدام به انتشار مطالب مختلفی میکنند. بله هر دارویی عوارض مختلفی دارد و این موضوع بر کسی پنهان نیست. اما زمانی که یک دارو تجویز میشود مقایسه ای بین خطرات بیماری و مزایا و مضرات مصرف یک دارو انجام میشود. در افرادی که به افسردگی های درمان نشده و شدید تا نسبتا شدید مبتلا هستند، عوارض این اختلال به مراتب بیشتر از داروهای ضد افسردگی است. گاهی در صورت عدم اصلاح به موقع و عدم استفاده از دارو درمانی، اختلالاتی ایجاد میشود که معالجه آنها به مراتب سخت تر است. توصیه ما در سایت بیمارسلامت که بر اساس تجربیات و تحقیقاتی است که در زمینه ی بیماری ها و داروهای مختلف داشته ایم، استفاده توام از دارو درمانی و مشاوره در این افراد است.
سوالات متداول:
آیا سیتالوپرام باعث ناباروری میشود؟
جواب: مطالعات گوناگونی در این زمینه انجام شده است که نشان میدهند مصرف این دارو میتواند در برخی موارد بر تحرک اسپرم ها تاثیر بگذارد. اما احتمال ناباروری بسیار پایین است و اصولا به عنوان عارضه این دارو مطرح نیست.
آیا سیتالوپرام باعث چاقی میشود؟
بر اساس منابع مختلف از جمله هاریسون تغییرات وزن در اثر مصرف این دارو بیشتر از نوع کاهش وزن است. که در ماه های ابتدایی درمان بیشتر مشاهده میشود اما در برخی موارد میتواند موجب افزایش وزن نیز بشود.
آیا سیتالوپرام مخدر است یا باعث اعتیاد میشود؟
این دارو به هیچ عنوان در رده داروهای مخدر نیست. در خصوص اعتیاد آور بودن آن نیز برخی منابع وجود سندرم محرومیت( خماری) را در این دارو به علت جزئی بودن آن رد میکنند. اما ترک یکباره این دارو در افرادی که به مدت زیادی از آن استفاده کرده اند میتواند با علائمی مانند سرگیجه، تپ قلب و یا اضطراب همراه باشد که برخی آنرا مرتبط با بازگشت علائم اضطراب و افسردگی و برخی آنرا علائم سندرم محرومیت جزئی میداند.
آیا سیتالوپرام خواب آور است؟
در اکثر موارد خیر. این دارو بیشتر باعث بی خوابی میشود ولی در برخی از افراد ممکن است باعث خواب آلودگی شود. مصرف مشروبات الکلی با سیتالوپرام میتواند باعث ایجاد خواب آلودگی و گیجی طی درمان با این دارو شود.
.
سایر دارو های مشابه
- سرترالین
- فلوکسیتین
- فلووکسامین
- پاروکستین
- داپوکستین
- اس سیتالوپرام
پایان مقاله
ناشر: سایت بیمارسلامت
با تشکر از همکاری گروه مطالعاتی و تحقیقاتی هیرو
