کوتریموکسازول یک آنتی بیوتیک وسیع الطیف است که برای درمان عفونت های مختلفی استفاده میشود. این دارو از ترکیب دو آنتی بیوتیک تری متوپریم و سولفامتوکسازول به نسبت 1 با 5 به دست میاید. کوتریموکسازول میتواند برای درمان عفونت های مختلفی از جمله عفونت ادراری ، عفونت گوش ، سینوزیت و عفونت های تنفسی، اسهال های عفونی مناسب باشد. از این دارو میتوان در کودکان و بزرگسالان استفاده کرد ولی در دوران بارداری منع مصرف نسبی دارد. در ادامه و در سایت بیمار سلامت به برسی تمامی موارد مصرف ، منع مصرف و عوارض جانبی قرص ، آمپول و شربت کوتریموکسازول میپردازیم.
موارد مصرف قرص ، شربت و آمپول کوتریموکسازول
یکی از دارو های بسیار موثر در درمان عفونت های باکتریایی جدی و مقاوم به درمان است. این دارو از طریق اختلال در تقسیم و تکثر باکتری ها اثر خود را اعمال میکند. به طور کلی اشکال مختلف کوترموکسازول ( قرص ، شربت و آمپول ) را میتوان در موارد زیر در کودکان و بزرگسالان مصرف کرد:
- اسهال های عفونی
- عفونت ادراری
- وبا
- عفونت های تنفسی مانند عفونت ریه، برنشیت و …
- عفونت گوش
- سینوزیت عفونی
- سیاه سرفه
- عفونت گلو
کوتریموکسازول مخصوصا در عفونت های فرصت طلبی که در اثر نقص سیستم ایمنی ایجاد میشوند ، میتواند یک داروی بسیار خوب باشد. این دارو بر عفونت های ویروسی تاثیری ندارد ولی در عفونت های ویروسی شدید نیز به عنوان داویی برای پیشگیری از عفونت های توام ویروسی و باکتریایی استفاده میشود.
موارد منع مصرف
کوتریموکسازول اگرچه یک داروی بسیار تاثیر گذار در درمان عفونت های مقاوم به شمار میرود ولی در بیماری ها و وضعیت های بسیار نمیتوان آن را تجویز کرد. به طور کلی نباید از کوتریموکسازول در شرایط زیر استفاده کرد:
- نارسایی کلیه
- بیماران سالخوره
- زنان باردار
- دوران شیردهی
- داشتن حساسیت های دارویی و غذایی شدید
- آسم
- فاویسم
- کمبود ویتامین B12 و کمبود فولیک اسید
- کم خونی
- دیس کرازی های خونی ( بیماری های خونی حاد )
کوتریموکسازول باید در بیماران مسن و افرادی که محدودیت مصرف مایعات دارند با احتیاط مصرف شود. همچنین این دارو میتواند در شیر ترشح شود لذا در دوران شیردهی نیز مصرف آن منع مصرف دارد.
نحوه مصرف و مقدار کوتریموکسازول
این دارو ترجیحا به صوت خوراکی تجویز میشود و استفاده از آمپول آن چندان رایج نیست. مقدار مصرف دارو بستگی به نوع عفونت دارد. معمولا در بزرگسالان به صورت دو قرص کوتریموکسازول 400/80 هر 12 ساعت یکبار تجویز میشود. در عفونت های ادراری لازم است دارو برای 12 تا 14 روز مصرف شود. اما در سایر بیماری ها نظیر وبا و عفونت گوش و سینوس ممکن است مصرف کوتریموکسازول برای 3 تا 5 روز کافی باشد.( مقدار و مدت مصرف دارو بستگی به شدت عفونت و باکتری ایجاد کننده آن دارد لذا دوز دارو و طول درمان با آن باید توسط پزشک تعیین شود. ) مقدار مصرف و نحوه مصرف کوتریموکسازول در کودکان به وزن آنها بستگی دارد و باید توسط متخصص اطفال تنظیم شود.
هشدار
برای جلوگیری از تشکیل کریستال در ادرار باید طی درمان با کوتریموکسازول آب فراوان مصرف شود. افرادی که به سایر آنتی بیوتیک ها حساسیت دارند باید قبل مصرف کوترموکسازول با پزشک خود مشورت کنند. برای افرادی که آلرژی های شدید نظیر آسم دارند بهتر است از سایر آنتی بیوتیک ها استفاده شود.
عوارض کوتریموکسازول
از آنجایی کوتریمکسازول از ترکیب دو دارو ساخته میشود میتواند عوارض هر دو دارو را همراه داشته باشد. به طور کلی عوارض کوتریموکسازول شامل موارد زیر است:
- کهیر و خارش پوست
- اختلالات کلیوی
- اسهال
- کم خونی
- سردرد و سرگیجه
- افزایش ترشحات تنفسی
- پان سیتوپنی ( کاهش تعداد پلاکت ها ، گلبول های قرمز و گلبول های سفید)
- سندروم استیون جانسون
- تنگی نفس و سیانوز
به علت داشتن عوارض جانبی مانند سندرم استیون جانسون و حساسیت های شدید ، کوتریموکسازول معمولا به عنوان خط اول درمان انتخاب نمیشوند. این آنتی بیوتیک بیشتر در عفونت هایی که نسبت به سایر درمان ها مقاوم شده اند و یا در افرادی با نقص سیستم ایمنی ( نظیر ایدز ) استفاده میشود. کوتریموکسازول یک داروی ضد باکتری بسیار قوی است و برای درمان عفونت های ساده بهتر است از سایر دارو ها استفاده شود. امروزه بیشترین کاربرد کوتریموکسازول در درمان عفونت ادراری میباشد.
وضعیت مصرف در بارداری و شیردهی
کوتریموکسازول در رده C بارداری قرار دارد ومنع مصرف نسبی دارد. اما ممکن است پس از مشورت با متخصص زنان و در صورت موثر نبودن سار دارو ها، در دوران بارداری نیز در دورهای کوتاه و با دوز پایین تجویز شود.
مصرف کوتریماکسازول در دوران شیردهی نیز توصیه نمیشود و در صورت لزوم مصرف آن در زنان شیرده، باید کودک با شیر خشک تغذیه شود.
توصیه های درمانی
- در صورت تزریق وریدی کوترموکسازول، باید دارو را فقت با سرم دکستوز( و ترجیحا دکستروز واتر 5%) تزریق کنید.
- تزریق وریدی این دارو باید با احتیاط کامل و با سرعت بسیار کم انجام شود.( حدود یک ساعت)
- در صورت تزریق عضلانی، هر بار جای تزریق دارو را عوض کنید.
- در صورت مشاهده علائمی مانند تاول ، کهیر و خارش شدید، لکه های قرمز رنگ روی پوست یا تنگی نفس مصرف دارو را قطع کنید به پزشک خود اطلاع دهید.
- مصرف این دارو در دوران بارداری و شیردهی توصیه نمیشود.
——————————————— پایان —————————————————————–
