یکی از انواع دیابت است که برای اولین بار در دوران بارداری و بیشتر در ماه های اول ایجاد میشود. دیابت بارداری در بسیاری از موارد پس از زایمان از بین میرود اما فرد پس از آن میتواند مستعد ابتلا به دیابت نوع دو شود. اهمیت این بیماری در دوران بارداری به این دلیل است که میتواند هم برای مادر و هم برای جنین خطرناک باشد. علت اصلی دیابت بارداری هنوز کاملا مشخص نیست. ولی با عوامل بسیاری از جمله چاقی، بی تحرکی در دوران بارداری و…در ارتباط است.
در ادامه با سایت بیمار سلامت همراه باشید تا به برسی اختصاصی علائم ، عوارض و درمان های این بیماری بپردازیم.
این مطلب صرفا اختصاص به دیابت بارداری دارد و در صورت تمایل برای مطالعه کلی درباره ( دیابت) روی آن کلیک کنید.
علائم
دیابت حاملگی نیز مانند سایر انواع دیگر بیماری قند علائم مشترکی دارد. این علائم شامل :
- پرنوشی( نوشیدن بیش از حد آب که به دنبال افزایش دفع ادرار باشد)
- پر ادراری( در دیابت بارداری نیز مانند سایر انواع بیماری قند پر ادراری بر پرنوشی ارجع است. یعنی اگر مصرف مایعات را نیز محدود کنیم همچنان تکرر ادرار برطرف نمیشود)
- پرخوری
- گزگز نوک انگشتان دست و پا ها
- بی حالی و کرختی
- بی حسی بدون دلیل در اندام ها به خصوص پاها
- افزایش زمان بهبود زخم ها
شایع ترین علامت دیابت بارداری پرخوری و پر ادراری و پرنوشی است که در انواع دیگر بیماری قند نیز دیده میشود.
علت دیابت حاملگی
علت این بیماری را عدم تحمل هورمون های بارداری میدانند. این بیماری میتواند در هر فردی ظهور پیدا کنند ولی برخی افراد بیشتر در معرض خطر قرار دارد از جمله:
- چاقی( چاقی پیش حاملگی از جمله مهمترین علل ابتلا به دیابت بارداری است)
- بی تحرکی( استراحت مطلق هیچگاه برای دوران حاملگی توصیه نشده است. و بی تحرکی در این دوران فرد را مستعد ابتلا به بیماری قند در دوران حاملگی میکند)
- داشتن بیماری پیش دیابت( پره دیابتیک): (مرحله قبل از ابتلا به بیماری قند است و قند خون ناشتا در این حالت بین 110 تا 126 است.)
- داشتن سابقه ی ابتلا به بیماری قند در افراد درجه یک خانواده
- سابقه داشتن دیابت بارداری در حاملگی های قبلی
- افزایش وزن غیر عادی و خارج از چارت های بارداری در دوران حاملگی
- سندرم تخمدان پلی کیستیک
عوامل بالا از جمله مهمترین عواملی هستند که در ایجاد این بیماری نقش بازی میکنند. در بین این علائم چاقی بیشترین تاثیر را در ایجاد بیماری قند در دوران حاملگی را دارد.
عوارض دیابت بارداری:
قند خون بالا میتواند هم بر روی مادر و هم بر روی جنین تاثیر بگزارد و از جمله مهمترین عوارض آن شامل:
- سقط جنین
- زایمان زود رس
- نوزاد سنگین وزن( تولد نوزادی با وزن بیش از 4 کیلوگرم)
- زایمان سخت( ابتلا به دیابت بارداری میتواند باعث داشتن زایمان سخت برای مادر شود شود)
- افزایش زمان بهبود زخم ها پس از فارغ شدن
- ابتلا به دیابت نوع دو( یکی از علل ابتلا به دیابت نوع دو داشتن سابقه ی ابتلا به دیابت حاملگی است)
اگر جنین متولد شده داری وزن بالای غیر عادی باشد مستعد ابتلا به دیابت نوع دو خواهد بود. اما این موضوع حتمی و صد در صد نیست. مادرانی که نوزادانی با وزن بالا دارند باید در پایش قند خون خود و فرزندشان حداقل هر 6ماه تا 1 سال یکبار اقدام نمایند. حتی اگر مبتلا به دیابت بارداری نبوده باشند. زیرا داشتن نوزادانی با وزن بیش از 4 کیلوگرم یکی از فاکتور های ابتلا به بیماری دیابت نوع دو در سال های بعد برای مادر و فرزندش خواهد بود.
پیشگیری از دیابت بارداری:
اقدام به کاهش وزن اضافه و نزدیک شدن به وزن ایده آل ، قبل از حاملگی مهمترین راه پیشگیری از این بیماری است. زیرا اضافه وزن قبل از بارداری مهمترین علت ابتلا به دیابت بارداری است.
همچنین انجام فعالیت و ورزش در حد توان میتواند در دوران بارداری میتواند از ابتلا به بیماری قند در دوران بارداری بسیار موثر است. همچنین استفاده نکردن از OCP( دارو های ضد بارداری) در زوج های جوان و قبل از اقدام به بچه دار شدن میتواند در ادامه زندگی ضامن سلامت جسمانی بانوان شود. اگر لازم است برای مدت طولانی از بارداری جلوگیری کرد بهترین را سایر روش های ضد بارداری استفاده شود.
درمان دیابت بارداری
درمان این بیماری شامل استفاده از انسولین و رعایت رژیم غذایی و ورزش است. از دارو های خوراکی ضد قند خون مانند متفورمین و …. نمیتوان در دیابت بارداری استفاده کرد زیرا باعث آسیب به جنین میشود. تنها دارو مجاز در کنترل قند خون بارداری استفاده از انسولین میباشد. برخلاف تصور عموم انسولین بهترین دارو برای کنترل قند است و کمترین عوارض را دارد ولی در مصرف آن باید دقت کرد زیرا میتواند باعث افت شدید قند خون شود. آگاهی از زمان و مقدار دقیق مصرف انسولین مخصوصا در افراد مبتلا به دیابت بارداری بسیار مهم است زیرا افت قند خون در این در زنان باردار میتواند برای جنین نیز خطرناک باشد.
رژیم غذایی در دیابت بارداری
داشتن یک رژیم غذایی مناسب در این افراد بسیار مهم است. تنظیم یک برنامه غذای در افراد باردار بسیار مهم است. تنظیم یک رژیم غذایی در بارداری به علت حساسیت آن در گنجاندن مواد غذایی مناسب و کافی برای رشد جنین بسیار حساس است. توصیه میشود این رژیم غذایی حتما توسط یک متخصص تغذیه و یا حداقل توسط کارشناسان تغذیه ای تنظیم شود. اما در ادامه به برسی مواد غذایی مجاز و ممنوع در دیابت بارداری میپردازیم:
- خود داری از مصرف غذا های چرب و شیرین:
غذا هایی که همزمان هم حاوی چربی و هم شیرینی فراوان ( مانند شکلات های صنعتی و شرینی جات) هستند. در افراد مبتلا به انواع دیابت مخصوصا دیابت بارداری ممنوع است. - مصرف حبوبات:
حبوبات حاوی فیبر فراوان هستند و فیبر باعث کاهش میزان جذب قند و نیز کاهش سرعت جذب آن میشود. اما در دیابت بارداری به علت ایجاد نفخ و تشدید عوارض گوارشی احتمالی باید به درستی مصرف شود. همچنین مصرف غذا های غنی از فیبر در افرادی که انسولین دریافت میکنند میتواند باعث تشدید احتمال افت قند خون شود. - کاهش حجم غذای مصرفی هر وعده
کاهش دادن حجم وعده ها و در عوض افزایش تعداد وعده ها علاوه بر کاهش مشکلات گوارشی ناشی از بارداری نوسانات قندی را نیز کاهش میدهد. افزایش تعداد وعده های غذایی و کاهش حجم غذایی هر وعده در دیابت بارداری اهمیت بیشتری نسبت به سایر انواع بیماری قند دارد.
علاوه بر موارد گفته شده در قسمت بالا داشتن یک فعالیت و ورزش مناسب در دوران باردار میتواند به پیشگیری و درمان دیابت بارداری کم کند. بی تحرکی هیچگاه در این دوران توصیه نمیشود.
ورزش مناسب در دیابت بارداری
انجام پیاده روی متناسب با شرایط وزن و جسمی یکی از بهترین ورزش ها برای این افراد است. لازم نیست این ورزش حتما بسیار طولانی و سریع باشد. استفاده کمتر از ماشین شخصی برای انجام امور روزمره، بالا رفتن از پله به جای استفاده از آسانسور( در صورت عدم محدودیت) و حتی انجام امور شخصی بدون کمک گرفتن از دیگران نیز میتواند نوعی فعالیت ورزشی برای افراد مبتلا به دیابت بارداری باشد. لازم به ذکر است در صورت بالا بود قند خون(BS) بیشتر از 250 ، هیچ ورزشی برای هیچ کدام از انواع دیابت مخصوصا دیابت بارداری توصیه نمیشود.
سوالات متداول
آیا دیابت بارداری میتواند باعث عقب ماندگی نوزاد شود؟
در صورت کنترل درست قند خون و رعایت دقیق و صحیح توصیه های پزشکی و جلوگیری از افزایش و یا افت شدید قند خون و چکاپ مکرر ، این بیماری نمیتواند بر روی هوش جنین تاثیری بگزارید. ولی در صورت عدم کنترل درست قند خون و ایجاد کتواسیدوز و یا افت شدید و مکرر قند خون، قند خون بارداری میتواند باعث مشکلات جسمی و یا ذهنی برای نوزاد شود.
آیا دیابت بارداری باعث دیابت نوع دو میشود؟
قند خون پس از پایان حاملگی و فارغ شدن معمولا به سطح طبیعی باز میگردد. ولی فرد ممکن است در آینده به دیابت نوع دو مبتلا شود. برای جلوگیری از این موضوع هر 6 ماه تا 1 سال یک بار باید فرد نسبت به انجام چکاب قند خون اقدام کند. رعایت رژیم غذایی و انجام فعالیت بدنی میتواند در پیشگیری از بیماری قند خون کاملا موثر است.
آیا دیابت بارداری باعث سقط جنین میشود؟
یکی از عوارض این بیماری برای جنین سقط است.
پایان
در صورت داشتن هرگونه سوال در مورد انواع دارو ها ، روش های درمانی و انواع بیماری ها میتوانید در اینجا و یا در شبکه های اجتماعی از ما بپرسید.
ناشر : سایت بیمار سلامت
با سپاس از همکاری های گروه تحقیقاتی و مطالعاتی هیرو