واریس به ورید های برجسته، ناصاف و پیچ خورده ای میگویند که در تمام نقاط بدن میتوانند دیده شوند اما شایع ترین نقطه بدن پاها میباشد. مهمترین علت ایجاد این بیماری بی تحرکی و افزایش سن است. واریس در حالت خفیف عوارض خاصی ندارد اما در صورت حاد شدن میتواند عوارض مختلفی ازجمله افزایش خطر تشکیل لخته و آمبولی های مختلف ، خونریزی ، اختلال در تحرک و افزایش خطر سکته ها مختلف شود.
از نظر شیوع باید گفت واریس بیشتر در بانوان دیده میشود. طبق مراجع علوم پزشکی مانند کتاب هاریسون و برونر واریس در 51 درصد از افراد بالای70 سال وجود دارد. اما به عنوان بیماری تلقی نمیشود مگر در شرایط حاد که احتیاج به اقدامات پزشکی داشته باشد. در ادامه در سایت دانش نامه ی بیمار سلامت به ترتیب به برسی علائم ، علت ها ، انواع و درمان های این بیماری میپردازیم.
واریس چیست ؟
واریس به برجستگی های غیر معمول سایرگ های بدن گفته میشود که معمولا با پیچ خوردگی و بد فرمی همراه هستند. این برجستگی ها و پیچ خوردگی های سیاهرگی به علت ضعف دیواره عروق یا از کار افتادن دریچه های لانه کبوتری ایجاد میشوند.. دریچه های لانه کبوتری ، ساختار هایی در ورید های تحتانی بدن هستند. این دریچه ها به صورت یک طرفه و تنها به سمت بالا باز میشوند. این دریچه ها مهمترین تاثیر را در بازگشت خون وریدی به سمت قلب دارند. در اثر از کار افتادن دریچه های لانه کبوتری یا ضعف در دیواره سیاهرگ ها ، خون درون آن ها تجمع پیدا میکند. و این حالت باعث بد شکلی و برجستگی غیرعادی ورید ها میشود که علامت اصلی واریس است.
علائم واریس
علائم واریس میتواند در هر نقطه از بدن دیده شود ولی بیشتر در پاها ( پشت ساق و پشت زانو ) مشاهده میشود. علائم این بیماری به دو دسته خفیف و شدید تقسیم میشود :
علائم واریس خفیف
- رگ هایی به رنگ بنفش تیره یا آبی
- رگ های ضخیم ، متورم و پیچ و تاب خورده که همانند طناب زیر پوست به نظر میرسند.
- ورم خفیف تا متوسط در پا ها که در انتهای روز و ابتدای شب ها بیشتر است
- به ندرت احساس درد در ناحیه دچار واریس مشاهده میشود.
علائم خفیف در بخش زیادی از جمعیت دیده میشود و به جز ایجاد یک ظاهر ناخوشایند در پاها هیچ خطر دیگری ندارد. در صورت پیشرفت بیشتر واریس و عدم کنترل و درمان آن علائم شدید ایجاد میشود.
علائم واریس شدید
- احساس درد یا سنگینی در پاها
- سوزش پاها
- احساس ضربان در اندام در پاها
- گرفتگی عضلات و تورم در ناحیه تحتانی پاها تشدید
- خارش در اطراف ورید های دچار واریس شده و تغیر رنگ پوست
- خونریزی از ورید های دچار تغییر شکل یافته
- تورم شدید پاها از کم شدن حس لامسه در پاها
در صورت داشتن علائم بالا میتوانید به یک متخصص عروق مراجعه کنید. ممکن است لازم باشد بر اساس سن و وجود سایر بیماری های زمینه ایی پزشک برای شما دارو هایی نظیر آسپرین و یا برخی مسکن ها را تجویز کند.
تا زمانی که فرد از وجود درد ، بی حسی در اندام ها و نیز سنگینی پاها و به طور کلی رنج بردن از واریس ، شکایت نکند انجام اقدامات تهاجمی نظیر جراحی لازم نیست.
عوارض واریس
در بسیاری از موارد این بیمار هیچ عارضه ای جز احساس بد فرمی در پاها به علت وجود عروق بر آمده و بد فرم ندارد. عوارض واریس معمولا در شرایطی ایجاد میشود که تورم عروق به داخل بافت ها نیز سرایت کند و یا اینکه گردش خون در عروق دچار اشکال شود. به طور کلی عوارض واریس میتواند شامل موارد زیر باشد:
- افزایش خطر سکته
- ترومبوز ورید عمقی ( DVT )
- آمبولی ریوی ( در اثر گیر کردن لخته در یکی از شریان های ریوی ایجاد میشود.)
- خونریزی از عروق واریسی
- اختلال در تحرک ( از جمله عوارض واریس های تحتانی که پاها را درگیر میکند مشاهده میشود.)
علت واریس
همانطور که گفته شد علت واریس ضعف و اختلال در دیواره عروق یا وجود نقصان در دریچه های لانه کبوتری پا ها است. عوامل بسیاری از جمله سن ، جنسیت ، بی تحرکی و چاقی ، قرص های ضد بارداری و خود بارداری میتواند علت های اصلی ایجاد اختلال در دریچه ها و دیواره عروق هستند. در ادامه به برسی اختصاصی هر کدام از علت های واریس میپردازیم:
قرص های ضد بارداری
شواهدی دال بر تاثیر قرص های ضد بارداری یا همان(OCP) در ایجاد اختلال در دیواره عروق و افزایش خطر ابتلا به واریس و بیماری های قلبی عروقی وجود دارد. مصرف قرص های ضد بارداری میتواند حتی یکی از علت های واریس در جوانان باشد.
سن
افزایش سن باعث ساییدگی و پارگی دریچه های لانه کبوتری می شود. این درچه ها باعث تسهیل بازگشت خون به قلب میشود. تخریب این دریچه ها باعث تجمع خون در سیاه رگ ها میشود. با تجمع خون در سیاه رگ ها شاهد ظهور علائم واریس خواهیم بود که میتواند رد نقاط مختلف بدن از جمله ، پاها ، زانو ها ، دست ها ایجاد شود. گاهی شاهد واریس در بین جوانان هستین که چندان شایع نیست و واریس جوانان بیشتر میتواند زمینه های ارثی داشته باشد و یا به چاقی و یا بی تحرکی مفرط باشد.
چاقی و بی تحرکی
در ابتدا باید بگوییم که از نظر پزشکی چاقی یا همان obeity با اضافه وزن تفاوت دارد و ما BMI های بالا تر از 35 را چاقی تلقی میکنیم. اگر چه وجود اضافه وزن نیز در بروز واریس تاثیرگذار است اما چاقی که باعث سختی در انجام فعالیت ها شود از طریق ضعف عضلانی و سخت شدن بازگشت خون به قلب زمینه را برای ابتلا به واریس ایجاد میکند. افرادی که به مرض چاقی مبتلا هستند بسیار بیشتر از یسیار افراد جامعه در معرض ابتلا به واریس در سنین میانسالی و حتی جوانی هستند.
وجود سابقه ی خانوادگی
ژنتیک در هیچ بیماری بی تاثیر نبوده و نقشی هر چند جزئی را در بسیاری از مشکلات ایجاد میکند. همانطور که در ابتدای مطلب گفته شد وجود نقص در دیواره عروق میتواند باعث کاهش مقاومت ورید ها در برابر رکود خون و تورم ورید ها باشد. که زمینه را برای ابتلا به واریس فراهم میکند. نقایص دیواره عروق عموما ناشی از برخی بیماری های ژنتیکی ایجاد میشود. ( وجود واریس در بین جوانان عموما علت های ژنتیکی دارند که با مشکلات دیگر از جمله چاقی و بی تحرکی همراه هستند.)
جنسیت
زنان بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری هستند. شیوع واریس در بین زنان میتواند به علت ضعیف بودن عضلات آنها باشد. عضلات میتوانند با انقباض خود باعث تسهیل بازگشت خون به سمت قلب شوند. همچنین تغییرات هرمونی نیز یکی دیگر از علت های ابتلای زنان به واریس عنوان شده است.
واریس بارداری
بارداری میتواند باعث ابتلا به واریس شود اما دانشمندان این حالت را تا حد زیادی قابل بازگشت میدانند. واریس بارداری میتواند در اثر تغییر سطح هورمونی و یا پرخونی بدن اتفاق افتد. همچنین انجام فعالیت های بدنی در حد توان میتواند از بروز واریس بارداری و یا سایر مشکلات بارداری نظیر دیابت بارداری پیشگیری کند.
لازم به ذکر است در مشاغلی مانند پرستاری ، دندانپزشکی ، متصدی های صندوق در فروشگاه ها به علت وضعیت شغلی و سر پا ایستادن طولانی مدت بیشتر از سایرین در خطر این بیماری میباشد. این افراد اگر جزء گروهای مستعد نیز باشد زنگ هشدار برای آن ها به صدا در میاید و باید روش های پیشگیری از واریس را حتما فرا بگیرند.
پیشگیری
در مبحث پیشگیری از این مشکل میتوانیم به شما کاربران عزیز قول دهیم در صورت رعایت نکات زیر هرگز به واریس مبتلا نخواهید شد :
- انجام ورزش و یا پیاده روی مستمر
- استفاده نکردن از کفش های پاشنه بلند
- استفاده از جوراب های ساق بلند ( مخصوصا در افرادی که داری مشاغل پرخطر هستید )
- کنترل وزن
- بالا گرفتن پا ها زمان استراحت مخصوصا در افراد مسن و مشاغلی که ریسک ابتلا به واریس در آن ها زیاد است.
- تقویت عضلات پا ها
- خود داری از آویزان نگه داشتن طولانی پاها ( در صورتی که زیاد روی صندلی و پشت میز مینشینید حتما از زیر پایی استفاده کنید )
درمان های واریس
روش های متعددی برای درمان این بیماری وجود دارد. استفاده از روش های ورزشی ، جوراب های مخصوص ، بالا گرفتن پاها در طول روز میتواند در کنترل و درمان واریس میتواند استفاده شود. استفاده از روش های جراحی ممکن است در شرایط اورژانسی و موارد بسیار شدید که فرد از سنگینی پاها ، احساس درد و یا خونریزی شکایت میکند استفاده میشود. مهمترین روش های جراحی که برای درمان واریس از آن استفاده میشود شامل اسکلروتراپی ، لیگیشن ، تخریب حرارتی و لیزر میباشد.
اسکلرو تراپی
در این روش ماده ای شیمیایی داخل عروق تزریق میشود و باعث تخریب ورید آسیب دیده میشود. در اسکلرو تراپی احساس سوزش در پاها تا2روز طبیعی تلقی میشود. بعد از انجام این روش باید از جوراب های فشاری به مدت 5 هفته استفاده شود. و از تابش نور خورشید به پا ها جلوگیری به عمل آید.( پس از اسکروتراپی ناحیه واریس نباید برای مدتی در معرض نور خورشید قرار گیرد. زیرا میتواند باعث تیره شدن و سوختگی این ناحیه شود)
تخریب حرارتی و لیزر
در تخریب حرارتی با استفاده از لیزر عروق معیوب سوزانده میشوند و از برقراری جریان خون در آن ها جلوگیری میشود. این روش نیز یکی از روش های معرفی شده برای درمان واریس است ولی چندان استفاده نمیشود.
لیگیشن
در لیگیشن با استفاده از برش های ریزی و سطحی عروق معیوب را بر میدارند. لیگیشن یکی از روش های معمولا و پرکاربرد برای بند آوردن خون در شرایط اورژانسی و درمان واریس های حاد است.
تمام روش های جراحی گفته شده سرپایی بوده و احتیاجی به بی هوشی عمومی ندارند. مگر در شرایط خاص و ترس بیش از حد بیمار که اجازه به انجام روند کاری را ندهد.
جمع بندی : بسیاری از مردم خود بیمار انگاری دارند و همان طور که در ابتدای مطلب گفته شد ما تمایلی به بیماری شمردن واریس نداریم مگر در شرایطی که تهدید کننده باشد. در این راستا مراجعه به پزشک را خالی از لطف نمیبیینیم اما حساسیت بیش از حد نسبت به این مشکل لازم نیست.
.
.
.
پایان
گرد آوری شده توسط گروه تحقیقاتی هیرو
تمامی حقوق مادی و معنوی این مطلب متعلق به سایت بیمار سلامت میباشد.
درصورت داشتن هرگونه سوال میتواند در اینجا و یا صفحات مجازی از ما بپرسید.
