میگرن نوعی سردرد شدید تا متوسط است که معمولا در نیمی از سر حس میشود. بیشترین سن شیوع این نوع سردرد بین 20 تا 35 سالگی است و در زنان بیشتر مشاهده میشود. علت میگرن هنوز کاملا مشخص نیست اما علت احتمالی آن را در ارتباط با خونرسانی مغز میدانند.
مهمترین مشخصه این بیماری سردرد هایی است که معمولا یک طرفه هستند و میتوانند از 4 ساعت تا 72 ساعت ادامه یابند. ولی برخی از انواع این بیماری فاقد علائم درد هستند و با علائمی شبیه سرماخوردگی خود را نشان میدهند که به آنها میگرن غایب میگویند.
علائم میگرن
علامت اصلی این بیماری معمولاً سردرد شدید و ضربان دار است که معمولا در یک طرفه سر حس میشود. این سر درد ها با فعالیت و حرکت بدتر میشوند. این درد ها میتواند به صورت و گردن نیز کشیده شود.
سایر علائم میگرن شامل موارد زیر است:
- احساس ناخوشی عمومی و شبیه سرما خوردگی
- تعریق
- اختلال در حافظه و تمرکز
- احساس سرما
- دل درد و یا دل پیچه
- اسهال و گاهی یبوست
- حساسیت به نور( در زمان حملات میگرن فرد ترجیح میدهد به یک محیط تاریک برود)
- افزایش تحریک پذیری
- حساسیت نسبت به صدا
در برخی از موارد بیماری فاقد علائمی مانند سردرد است و تنها علامت آن احساس ناخوشی عمومی است. بیشتر انواع میگرن فاقد علائم هشدار میباشند و بدون پیش آگاهی اتفاق می افتد. حدود یک سوم انواع این بیماری قبل از شروع سردرد ها دارای یک سری علائم هشدار هستند که وقوع حملات میگرن را هشدار میدهند به این علائم هشدار ( اورا )میگویند. بر اساس این علائم میگرن را به دو نوع ورا و غیر ورا تقسیم بندی میکنند. نوع غیر ورا در واقع بدون هیچ علامت قبلی ظاهر میشود و مشخصه آن سردرد های یک طرفه و یا گاهی دو طرفه است که گاهی به صورت و گردن نیز کشیده میشود. اما نوع ورا دارای علائم زیر است:
علائم میگرن اورا
- سوزش لب ها و یا صورت
- فتوفوبیا ( حساسیت و ترس از نور)
- احساس سرما
- مشکلات بینایی مانند وجود نقاط چشمک زن در میدان بینایی
- احساس سرگیجه یا عدم تعادل می کند.
- مشکل در صحبت کردن
- گیجه و منگی
در برخی موارد قبل از شروع علائم ورا در میگرن ورا علائمی نظیر اسهال، افزایش اشتها و تکرر ادرار نیز مشاهده میشود.
تفاوت میگرن با انواع دیگر سر درد ها
مهمترین تفاوت میگرن و انواع دیگر سردرد، ضربان دار بودن، یک طرفه بودن( در بیشتر موارد یک طرفه است) و طول مدت آن میباشد. به عنوان مثال در سردرد های تنشی درد معمولا در بیشتر روزهای ماه وجود دارد ولی غالبا در تمام طول روز حس نمیشود. در سردرد های خوشه ایی درد معمولا به چشم ها کشیده میشود و میتواند به طور متناوب در طول روز ظاهر شود و درمان یابد. در ادامه به برسی جامع تر میگرن با سردرد های تنشی و خوشه ایی میپردازیم
تفاوت میگرن با سردرد تنشی
سردرد تنشی شایع ترین نوع سر درد است و بیشتر افرادی که تصور میکنن به میگرن مبتلا هستند در واقع از این نوع سر درد رنج میبرند. این درد ها در اثر تنش ها ، استرس ها و فشار های جسمانی روز مره ایجاد میشوند. سر درد های تنشی معمولا مداوم هستند و در اغلب روز های ماه دیده میشود. این درد ها همراه با سفتی عضلات گردن و کمر میباشد و با ماساژ و گرمای موضعی بر طرف میشود. در حالی که میگرن به صورت دوره ای خود را نشان میدهد و همیشه وجود ندارد. از طرفی در سردرد تنشی ،فرد ناحیه درد را محدود به یک ناحیه ( معمولا پشت سر ، میانه سر و یا پیشانی) عنوان میکند ولی در میگرن ممکن است یک طرف کل سر و یا تمام سر دچار درد شود. همچنین در میگرن ممکن است درد به صورت نیز کشیده شود.
تفاوت میگرن و سردرد خوشه ای
در سردرد خوشه ای شاهد دوره های متناوب درد در طول روز هستیم .گاهی این سر درد ها تا 8 بار در طول یک روز مشاهده میشوند. همچنین این درد در اطراف حدقه چشم نیز مشاهده میشود که بیشتر از سردرد فرد را آزار میدهد. اما در میگرن درد ها مداوم هستن و از 4 ساعت تا 72 ساعت ادامه دارند و درد معطوف به چشم ها نیست. برخی سردرد خوشه ایی را میگرن چشمی مینامند که کاملا اشتباه است.
علت میگرن
علت دقیق این بیماری کاملا مشخص نیست اما گفته میشود میگرن میتواند با تاثیراتی بر عروق خونی مغز و احتقان و پرخونی عروق مغز ایجاد میشود. دانشمندان عنوان میکنند عوامل ژنتیکی و هورمونی میتواند باعث ایجاد این تغییرات و ایجاد میگرن میشود. به عنوان مثال این بیماری در افراد یک خانواده بیشتر مشاهده میشود که این میتواند به علت مسائل ژنتیکی باشد. همچنین علت ابتلای بالا تر زنان به میگرن را مرتبط با مسائل هورمونی از جمله پروژسترون میدانند.
عوامل زیر میتواند شانس ابتلا به میگرن را افزایش میدهند:
- دارو های ضد بارداری
- استرس اضطراب
- تنش
- افسردگی
- هیجان
- خستگی
- مشاغل شیفتی
- قند خون پایین (هیپوگلیسمی)
- وعده های غذایی نامنظم و گرسنگی های متناوب و طولانی
- کم آبی
- مصرف مشروبات الکلی
- محصولات کافئین دار مانند چای و قهوه ( بر خلاف تصور عموم سردرد های میگرن با مصرف کافئین بدتر میشوند)
- غذا های حاوی تیرامین مانند پنیر های کهنه و لبنیات تخمیری
- مصرف سیگار
- زندگی در مناطقی با آب و هوای ابری و گرفته
تمامی عوامل بالا میتواند شانس ابتلا به میگرن را افزایش دهند ولی موثر ترین عاملی که سبب این بیماری میشود ژنتیک و استفاده از دارو هایی حاوی پروژسترون است( قرص های ضد بارداری)
درمان میگرن
درمان قطعی برای این بیمار وجود ندارد اما میتوان آنرا به خوبی با برخی روش ها و دارو کنترل کرد. در ادامه به برسی مهمترین دارو هایی که برای درمان میگرن استفاده میشود میپردازیم.
مسکن ها
لازم به ذکر است که درد های ناشی از میگرن به راحتی به مسکن ها پاسخ نمیدهد و برای کنترل این درد ها از سایر دارو ها مانند بتابلاکر ها و دارو های ضد افسردگی استفاده میکنند. بتابلاکر ها و دارو های ضد افسردگی اثر تسکینی ندارند ولی از بروز حملات میگرن جلوگیری میکنند.
به طور کلی برای تخفیف درد های ناشی از این بیماری از دارو های زیر استفاده میشود:
گاباپنتین
این دارو در واقع یکی از دارو های ضد تشنج است ولی برای درمان درد های عصبی ، میگرن، سردرد خوشه ای و … بهتر از سایر داروی مسکن تاثیر میگزارد. گاباپنتین به شکل کپسول های 100،300 و 400 میلی گرمی در دارو خانه ها و بدون نسخه قابل تهیه است.
استامینوفن
این دارو یکی از دارو های دستهNSAIDs است. این دارو به شکل آمپول و قرص موجود است. آمپول آن را با نام آپوتل میشناسند. استامینوفن را به صورت ترکیبی باسایر داو ها نیز تولید میشود که معروف ترین آن ها استامینوفن کدئین و نوافن است. نوافن دارای کافئین است که میتواند درد های میگرنی را افزایش دهد لذا در این بیماری منع مصرف دارد. استامینوفن و تمامی اشکال آن از جمله آپوتل، نوافن، استامینوفن کدئین و … در نارسایی های کبدی منع مصرف دارند.
ایبوپروفن
این دارو با نام های ژلوفن و بروفن نیز در دارو خانه ها قابل تهیه است. یکی از پر مصرف ترین مسکن های غیر مخدر است که برای انواع درد ها ازجمله، رماتیسم، میگرن، آسیب های ورزشی و … استفاده میشود. ایبوپروفن در افرادی با نارسایی کبدی منع مصرف دارد. این دارو تنها به شکل قرص و در دوز ها 200 و 400 میلی گرمی تولید میشود. عوارض ایبوپروفن شامل اسهال، دل درد، سوءهاضمه و کهیر و خارش پوست است.
بتا بلاکرها
بتا بلاکر ها دسته ایی از دارو هایی است که برای درمان تپش قلب و فشار خون استفاده میشود اما برخی از دارو های این دسته بسیار برای درمان میگرن مفید هستند. دارو های دسته بتا بلاکر مخصوصا برای درمان میگرن اورا که قبل از شروع سردرد هشدار میدهد بسیار موثر است مهمترین دارو های دسته بتا بلاکر شامل پروپرانول و متورال میباشد.
پروپرانول
فرم خوراکی پروپرانول یکی از اصلی ترین دارو هایی است که برای درمان میگرن استفاده میشود. معمولا لازم است قبل از حملات سردرد مصرف شود. این دارو عوارض چندانی ندارد و عوارض احتمالی پروپرانول شامل افت فشار خون و کاهش ضربان قلب است. پروپرانول را نمیتوان در بیمارانی با مشکلات تنفسی مصرف شود.
متورال
این دارو همچنین با نام متوپرولول در بازار موجود است. متورال هم خانواده پروپرانول است. این دارو را میتوان در میگرن حتی در صورت وجود مشکلات تنفسی استفاده کرد. متورال نیز از طریق کنترل جریان خون و از طریق گیرنده ها بتا دیواره سرخرگ اثر خود را در درمان میگرن اعمال میکند. متورال اگرچه مسکن نیست و اثر تسکینی ندارد ولی در بسیار از موارد میتواند از شروع حملات سردرد جلوگیری کند. متورال نیز مانند پروپرانول عوارض چندانی ندارد و عوارض آن شامل افت فشار خون و ضربان قلب است.
وراپامیل
وراپامیل نیز جزء دارو های ضد فشار خون است. تاثیر این دارو به اندازه متورال و پروپرانول نیست اما در مواردی که استفاده از آن ها ممنوع باشد میتوان از وراپامیل برای درمان میگرن استفاده کرد.
دارو های ضد افسردگی
تاثیر دارو های ضد افسردگی سه حلقوی در درمان سر درد های میگرن ثابت شد ه است. در بسیار از موارد این دارو از بقیه دارو های مورد استفاده در درمان میگرن مفید تر است. مهمترین دارو های این دسته شامل نروتریپتیلین و آمی تریپتیلین است. این دارو ها باعث افزایش سطح سروتونین میشود.
آمی تریپتیلین
یکی از دارو هایی است که برای درمان افسردگی، سردرد های خوشه ای و میگرن استفاده میشود. آمی تریپتیلین میتواند در درمان درد های عصبی مانند نروپاتی های دیابتی، سکته مغزی ، میگرن، سردرد خوشه ای و درد های ناشی از سرطان های متاستاتیک موثر باشد. آمی تریپتیلین و نروتریپتیلین از شروع سردرد های میگرن جلوگیری میکند و نیز میتواند تا حدودی آستانه درد را در این افراد بالا ببرد. از عوارض این دارو میتوان به خواب آلودگی، خشکی دهان و یبوست اشاره کرد.
ارگوتامین ها
ارگوتامین ها به همراه سوماتریپتان جزء درمان های اختصاصی میگرن هستند این دارو از طریق اتصال به گیرنده های سروتونین و نیز کاهش التهاب های عصبی مانع از بروز حملات سردرد در میگرن و سردرد های خوشه ای میشود.
پیشگیری
با رعایت برخی نکات و اصول اصلاحی سبک زندگی میتوان از این بیماری پیشگیری کرد و در بسیاری از موارد کنترل کرد. این اصول شامل موارد زیر است.
- خواب به موقع هنگام شب
- کاهش استرس های محیطی
- ورزش ها غیر رقابتی و روش های تن آرامی
- ترک سیگار
- کاهش مصرف قهوه و کافئین
- ترک الکل
- عدم استفاده از قرص های ضد بارداری و جایگزینی سایر روش های کنترلی
- کاهش مصرف غذا هایی شامل تیرامین مانند پنیر های تخمیری
رعایت نکات بالا به افرادی که از میگرن رنج میبرند موجب میشود تعداد حملات سردرد آنها کاهش یابد و دوره های کمتر و سبک تر درد را تجربه کنند.
حرف آخر: شایعترین دردی که بشر در طول زندگی خود تجربه میکند سر درد است. این درد ها در زنان به علت های ناشناخته ای بیشتر مشاهده میشود. بیشترین نوع سر درد، سردرد تنشی است و بیشتر افرادی که تصور میکنند به میگرن مبتلا هستند در واقع به سر درد تنشی مبتلا میباشند.
در صورت تمایل میتوانید سوالات خود را در مورد انواع بیماری ها و دارو در شبکه ها اجتماعی یا همینجا از ما بپرسید.
