نورتریپتیلین یکی از دارو های دسته ضد افسردگی های سه حلقوی میباشد و عمدتا برای درمان افسردگی به کار میرود. این دارو همچنین برای درمان میگرن ، سردرد خوشه ای ، اضطراب، تسکین درد های عصبی نظیر نروپاتی های دیابتی نیز تجویز میشود. این دارو تنها به صورت خوراکی در اشکال قرص و کپسول تولید میشود.نورتریپتلین تنها به صورت قرص و کپسول های 10 و 25 میلی گرمی تولید میشود. مهمترین عوارض جانبی این دارو خواب آلودگی، خارش پوست و تاری دید است. نورتریپتیلین در بارداری منع مصرف کامل دارد و در رده D داروهای بارداری میباشد.
در ادامه و در سایت بیمار سلامت به برسی کلیه مو.ارد مصرف، منع مصرف،تداخلات دارویی، مسمومیت و عوارض جانبی نحوه و میزان مصرف نورتریپتیلین میپردازیم.
موارد مصرف نورتریپتیلین
نورتریپتیلین یک دارو ضد افسردگی است. این دارو نسبت به هم خانواده های خود نظیر آمی تریپتیلین ، خاصیت ضد اضطراب کمتری دارد. ولی خواص ضد افسردگی یکسانی با سایر هم خانواده های خود دارد. قرص نورتریپتیلین برای درمان بیماری های زیر نیز ممکن است به صورت درمان کمکی و همراه سایر داروها استفاده شود.
- سکته های مغزی
- میگرن
- نوروپاتی های دیابتی
- ام اس
- سردرد خوشه ای
- درد های ناشی از هرپس و درد های ناشی از سرطان ها گسترش یافته
نورتریپتیلین در موارد بالا به عنوان یک درمان کمکی میتواند نتیجه تسکینی روی درد ها داشته باشد. مطابق کتاب مرجع پزشکی ( هاریسون ) دارو های ضد افسردگی سه حلقوی نظیر آمی تریپتیلین و نورتریپتیلین میتواند از دارو های مسکن معمولی در تسکین سردرد های ناشی از میگرن و سردرد های خوشه ای موثر تر واقع شوند.
موارد منع مصرف / چه افرادی نباید نورتریپتیلین مصرف کنند
- گلوکوم زاویه باز ( آب سیاه با زاویه باز)
- هیپرتیروئیدیسم( پرکاری تیروئید)
- تجویز همزمان با داروهای تیروئید
- سکته قلبی
- بیماران مبتلا به صرع
- آریتمی های قلبی
- در زمان بارداری و شیردهی
- در کودکان کمتر از 12 سال
- نارسایی های کلیوی
نورتریپتیلین از طریق کبد متابولیزه میشود و از طریق کلیه ها دفع میگردد.( در کبد دارو خنثی و از طریق ادرار از بدن میشود.) لذا در نارسایی کلیه و نارسایی کبدی منع مصرف کامل دارد. نورتریپتیلین میتواند از بند ناف و جفت عبور کند و در رده D بارداری میباشد( در دوران بارداری و شیر دهی منع مصرف کامل دارد.) نورتریپتلین میتواند آستانه تشنج را پایین بیاورد لذا در افراد مبتلا به صرع و یا افرادی که در معرض خطر تشنج قرار داند نباید مصرف تجویز شود.
عوارض جانبی مصرف نورتریپتیلین
نورتریپتیلین عوارض جانبی سایر ضد افسردگی های سه حلقوی نظیر آمی تریپتیلین و ایمی پرامین و … دارد. به طور کلی عوارض جانبی نورتریپتیلین شامل موارد زیر است:
- سرگیجه
- خواب آلودگی
- لرزش بدن
- هیپوتانسیون ارتوستاتیک( افت فشار خون وضعیتی)
- تاری دید
- فتوفوبیا
- کهیر و خارش پوست
- احتباس ادراری
- صدمات قلب و عروقی
- ایلئوس فلجی
- اگرانولوسیتوز( کاهش تعداد گلبول های سفیدی موسوم به آگرانولوسیت ها که به طور کلی حدود 30% گلبول های سفید را تشکیل میدهند)
نورتریپتیلین در صورت مصرف بیش از حد میتواند باعث ایجاد مسمومیت شود. مسمومیت بیشتر به عنوان یکی از عواض جانبی برای افرادی با نارسایی کلیه و نیز کبدی مطرح است.
نورتریپتیلین با چه داروهایی نباید مصرف شود
این دارو را نباید با دارو های ضد افسردگی از دسته MAO مصرف کرد. همچنین مصرف این دارو با دارو های ضدفشار خون و ضد صرع میتواند مشکل ساز شود. به طور کلی نورتریپتیلین باید با دارو های زیر با احتیاط مصرف شود:
- کلیه دارو های ضد فشار خون ( لوزارتان ، کاپتوپریل ، متورال ، وازومیکس و …)
- فنوباربیتال ( اثر نورتریپتیلین را تشدید میکند)
- دارو های خواب آور( آلپرازولام، میدازولام، دیازپام و …)
- مخدر ها ( مورفین، فنتانیل و …)
- الکل( مصرف الکل باید تا 12 روز پس از مصرف نورتریپتیلین به تاخیر افتد)
مجددا لازم به ذکر است مصرف دارو های MAO نظیر سلژلین،موکلوبوماید ، باید به مدت 12 روز از آخرین دوز مصرفی نورتریپتیلین فاصله داشته باشد.
مکانیسم اثر داروی نورتریپتیلین
نورتریپتیلین یک ضد افسردگی سه حلقوی است. این دارو ها از باز جذب سروتونین در فضای سیناپسی جلوگیری به عمل میاورند و از این طریق به درمان افسردگی کمک میکنند. نورتریپتیلین و سایر دارو های هم خانواده اش به طور ناخواسته باعث مسدود شدن گیرنده های هیستامین و آلفا آدرنرژیک نیز میشوند. لذا میتواند سبب افت فشار خون، خشکی دهان، احتباس ادرار و … شوند.
نورتریپتیلین به راحتی از راه گوارشی جذب میشود و در کبد تحت متابولیسم اولیه قرار میگیرد. متابولیت های کبدی نورتریپتلین در واقع همان فرم فعال این دارو میباشد.( ینی این دارو پس از یک بار عبور از کبد و از طریق سم زدایی اولیه توسط کبد فعال میشود). نورتریپتیلین در متابولیسم بعدی در کبد سم زدایی نهایی میشود و عمدتا برای دفع از بدن به کلیه ها فرستاده میشود.
مسمومیت با نورتریپتیلین
مسمومیت با این دارو معمولا در اثر مصرف بیش از حد دارو و یا اختلال در دفع دارو صورت میگیرد. نارسایی کلیه ها میتواند باعث کاهش دفع دارو و افزایش غلظت آن در بدن بشود. لذا در صورت عدم کنترل دوز صحیح ممکن است مسمومیت ایجاد شود. مسمومیت با نورتریپتیلین در کودکان زیر 12 سال و افرادی با اختلالات کبدی و نارسایی کلیه محتمل تر است.
علائم مسمومیت با نورتریپتیلین
- کاهش سطح هوشیاری
- تشنج
- احتباس ادراری
- افزایش ضربان قلب
- کاهش فشار خون
- بهم ریختن ریتم ضربان قلب
- ایست قلبی
خطرناک ترین عارضه مسمومیت با ضد افسردگی های سه حلقوی ( مانند نورتریپتیلین، آمی تریپتیلین و نیز ایمی پرامین ) ، بلوک کانالK و ایست قلبی است. دوز درمانی این دارو معمولا بین 30 الی 100 میلی گرم تنظیم میشود ولی در هر حال نباید از 150 میلی گرم ( شش عدد قرص و یا کپسول نورتریپتلین 25) در روز فراتر رود.
نحوه مصرف و میزان مصرف نورتریپتیلین
این دارو به صورت قرص و کپسول 10 و 25 میلی گرم در بازار یافت میشود. برای درمان افسردگی در افراد بالاتر از 12 سال با دوز 25 میلی گرم و چهار بار در روز تجویز میشود. برای درمان سردرد های ناشی از میگرن و سردرد خوشه ای معمولا از قرص های نورتریپتیلین 10 استفاده میشود. لازم به ذکر است برای درمان میگرن و سردرد خوشه ای از دوز های کمتری نسبت به درمان افسردگی استفاده میشود.
لازم به ذکر است اثر بخش نورتریپتیلین و سایر دارو های مشابه خود مانند آمی تریپتیلین ممکن است پس از 14 روز شروع شود و دوره های درمانی کمتر از 14 روز برای درمان اختلالات افسردگی و اضطراب بی اثر است.
مقایسه قرص نورتریپتیلین با سایر دارو های ضد افسردگی
این دارو در مقایسه با برخی دارو های هم خانواده خود دارای مزایای بسیاری است. از جمله مزایای این دارو میتوان به موارد زیر اشاره کرد
- این دارو نسبت به دارو هایی مانند آمی تریپتیلین رخوت زایی و بی حالی کمتری ایجاد میکند
- تاثیر نورتریپتیلین برای درمان افسردگی های همراه با اضطراب نسبت به برخی دارو ها مانند دوکسپین کمتر است.
- دارو های ضد افسردگی سه حلقوی از جمله نورتریپتیلین نسبت به دارو های دستهSSR مانند سیتالوپرام شروع اثر طولانی تری دارند
- مزیت استفاده از دارو های هم خانواده نورتریپتلین درمان توام افسردگی و اضطراب است. این دارو ها برای درمان افرادی که بی خوابی همراه با افسردگی را نیز دارند بهتر از دارو هایی مانند سیتالوپرام و سرترالین عمل میکند.
به طور کلی هر دارویی دارای تفاوت هایی هر چند جزئی با سایر دارو ها میباشد که گاه همین تفاوت های جزئی علتی برای تجویز آنها میشود. مثلا ایمی پرامین و آمی تریپتیلین میتوانند باعث درمان شب ادراری در کودکان شوند ولی نورتریپتیلین این خاصیت را ندارد. از طرفی نورتریپتیلین بر خلاف آمی تریپتیلین و دوکسیپن داری اثرات خواب آوری چندانی نیست و برای افرادی که مشاغل شیفتی دارند مناسب تر است.
سوالات متداول:
آیا نورتریپتیلین باعث چاقی میشود؟
چاقی یکی از عوارض مطرح دارو های ضد فسردگی قدیمی به شمار میرفت. در دارو های ضد افسردگی سه حلقوی نظیر نورتریپتیلین و یا ایمی پرامین نیز ممکن است به صورت جزئی دیده شود.
چرا از قرص نورتریپتلین برای ترک اعتیاد استفاده میشود؟
به طور کلی در درمان اعتیاد به روش بیمارستانی از دارو های ضد افسردگی استفاده میشود مخصوصا دارو های ضد افسردگی سه حلقوی. علت این امر جلوگیری و درمان دوره های افسردگی موقت پس از ترک اعتیاد است که معمولا 14 روز پس از ترک به سراغ فرد میایند.( البته استفاده از سایر دارو های ضد افسردگی سه حلقوی نسبت به نورتریپتیلین رایج تر است.)
سایر دارو های مشابه و جایگزین نورتریپتیلین چیست ؟
از جمله داروهای جایگزین و مشابه داروی نورتریپتیلین میتوان به موارد زیر اشاره کرد.
پایان
میتوانید در شبکه های اجتماعی از ما در مورد انواع بیماری های و دارو های مختلف از ما به صورت رایگان مشاوره بگیرید.
