در این مقاله به برسی : آب سیاه یا گلوکوم چیست/ دلایل ابتلا به گلوکوم چیست / انواع مختلف آب سیاه و درمان آن میپردازیم
آب سیاه چیست ؟
آب سیاه یا گلوکوم به افزایش فشار داخل چشم(IOP) میگویند. این افزایش فشار معمولا به دنبال افزایش فشار مایع پشت قرنیه که به آن مایع زلالیه میگویند ، به وجود میاید. در این بیماری دید چشم ها به مرور زمان و به آهستگی کم میشود و در نهایت میتواند سبب کوری شود. افزایش فشار داخل چشم باعث فشار روی عصب بینایی میشود و این حالت باعث تخریب تدریجی عصب بینایی و کوری میشود.
آب سیاه فاقد علائمی مانند درد است. روند کاهش دید میتواند چنان آهسته و بی سر و صدا باشد که فرد تنها در مراحل انتهایی بیماری ، به وجود آن پی ببرد. این بیماری در سنین بالای 40 سال شیوع دارد و با افزایش سن شانس ابتلا به آن افزایش میابد. مهمترین علامت این بیماری ، کاهش دید محیطی است و دید فرد به گونه ایی میشود که انگار از داخل یک لوله به بیرون نگاه میکند. مهمترین عارضه گلوکوم کوری غیر قابل درمان است. برای درمان این بیماری از روش های متعددی مانند لیزر درمانی، دارو درمانی و … استفاده میشود.
در ادامه این مطلب به برسی کلی علائم و علت ها و درمان های این بیماری میپردازیم. برای مطالعه تخصصی میتوانید روی موارد زیر کلیک کنید
علت ها و علائم آب سیاه چیست ؟
مهمترین دلیل آب سیاه افزایش فشار داخل چشم و مهمترین علامت آن کاهش دید محیطی است و فرد میگوید که انگار از داخل یک لوله به دنیا نگاه میکند. دید محیطی باعث میشود که شما دامنه دیدی حدود 180 درجه و بدون چرخاندن سر داشته باشید. از دیگر علائم این بیماری میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- سردرد شدید
- درد چشم
- تهوع و استفراغ
- دید هاله اطراف نور
- قرمزی چشم
- مشکلات بینایی، مانند تاری دید، دوبینی یا از دست دادن دید محیطی
دلیل گلوکوم چیست ؟
مهمترین دلیل آب سیاه افزایش فشار داخل چشم است که این موضوع باعث فشار روی عصب بینایی و نیز کاهش خونرسانی آن میشود. دلیل اصلی افزایش فشار داخل چشم به دنبال افزایش فشار مایع زلالیه اتفاق می افتد. مایع زلالیه مایعی در پشت قرنیه است که وظیفه تغذیه قرنیه و عدسی را بر عهده دارد. این مایع پس از ترشح باید توسط شبکه ای تحت عنوان شبکه ترابکولار جذب شود و اختلال در جذب این مایع و یا افزایش ترشح آن موجب افزایش فشار آن میشود. میتواند از دیگر عواملی که میتوانند موجب آب سیاه یا همان گلوکوم شوند شامل موارد زیر است.
- تروما چشم:
تروما یا ضربه به چشم میتواند از طریق ایجاد اختلال در ساختمان چشم و شبکه ترابکولار باعث ایجاد آب سیاه شود. - مصرف برخی دارو ها :
مصرف دارو های استروئید ، ایمی پرامین و مخدر های مانند ترامادول میتوانند باعث افزایش فشار داخل چشم شود. - قرنیه ی نازک
- دیابت:
دیابت میتواند هم از طریق تاثیر بر روی عروق زایی در چشم و هم آسیب به بافت و ساختار های چشمی باعث کوری و آب سیاه شود. - میگرن
- نزدیک بینی شدید
- سن بالا تر از 40 سال
- برخی عمل های جراحی چشمی مانند جراحی های آب مروارید
عوامل بالا میتواند در ایجاد افزایش فشار داخل چشم و آب سیاه موثر باشند. این بیماری انواع مختلفی دارد.
انواع مختلف آب سیاه
به طور کلی آب سیاه یا همان گلوکوم به چهار نوع ( گلوکوم زاویه بسته ، گلوکوم زاویه باز ، گلوکوم با فشار طبیعی و گلوکوم رنگ دانه ای ) تقسیم میشود. که در ادامه به برسی کامل تر آنها میپردازیم.
گلوکوم زاویه بسته
گلوکوم با زاویه بسته زمانی رخ می دهد که عنبیه( قسمت عضلانی چشم است که اندازه مردمک ها را تغییر میدهد)به سمت جلو برآمده می شود. این موضوع باعث باریک شدن زاویه ی بین عنبیه و قرنیه میشود و در نتیجه موجب کاهش جذب زلالیه میشود. این نوع گلوکوم کمتر از 10 درصد موارد ابتلا به این بیماری را تشکیل میدهد. آب سیاه زاویه بسته ممکن است به طور ناگهانی ( گلوکوم حاد زاویه بسته) یا به تدریج (گلوکوم مزمن زاویه بسته) رخ دهد. گلوکوم حاد زاویه بسته یک اورژانس پزشکی است.
آب سیاه با زاویه باز
شایع ترین شکل این بیماری است. زاویه زهکشی ایجاد شده توسط قرنیه و عنبیه باز می ماند، اما شبکه ترابکولار تا حدی مسدود شده است. این باعث می شود فشار در چشم به تدریج افزایش یابد. این فشار به عصب بینایی آسیب می رساند. آب سیاه زاویه باز آنقدر آهسته اتفاق می افتد که ممکن است قبل از اینکه متوجه مشکلی شوید بینایی خود را از دست بدهید.
گلوکوم با فشار طبیعی
یکی دیگر از انواع مختلف آب سیاه است که با انواع دیگر آن بسیار متفاوت میباشد. در این حالت عصب بینایی شما آسیب می بیند حتی اگر فشار چشم شما در محدوده طبیعی باشد. هیچ کس دلیل دقیق این موضوع را نمی داند. احتمال میرود بیماری های زمینه ای قلبی عروقی نظیر تصلب شرایین ( رسوب کلسترول داخل عروق) و یا دیابت و … علت آن باشند. این بیماری ها ( دیابت ، تصلب شرایین و .. ) باعث اختلال در جریان خون چشم و از بین رفتن تدریجی عصب بینایی میشوند.
آب سیاه رنگ دانه ایی
در گلوکوم رنگدانه‌ای، گرانول‌های رنگدانه عنبیه در کانال‌های زهکشی تجمع میابند و خروج مایع از چشم را کند یا مسدود میکنند. فعالیت هایی مانند دویدن گاهی اوقات گرانول های رنگدانه را تحریک می کند، آنها را روی شبکه ترابکولار رسوب میدهد و باعث افزایش متناوب فشار داخل چشم میشود.
نوع دیگری نیز از آب سیاه وجود دارد که در دوران کودکی بیشتر مشاهده میشود. که خیلی شایع نیست. در این حالت نیز مسیر های که در آن ها مایع زلالیه جذب میشود، دچار انسداد میگردند و به دنبال آن فشار داخل چشم بالا میرود.
درمان آب سیاه
درمان های زیادی برای این بیماری وجود دارد. از جمله استفاده از لیزر درمانی، دارو درمانی و جراحی های مختلف که در این قسمت به اختصار توضیح داده میشوند. برای مطالعه کامل تمامی روش های درمان آب سیاه روی آن کلیک کنید.
دارو درمانی :
گاهی در درمان و یا کنترل آب سیاه از دارو هایی مانند بتا بلاکرها، میوتیک ها، مقلد های آدرنرژیک، آلفا آدرنرژیک ها و … استفاده میکنند. این دارو ها میتوانند با کاهش تولید و یا افزایش باز جذب مایع زلالیه چشم، در درمان آب سیا موثر باشند.
لیزر:
برای درمان انواع آب سیاه استفاده میشود. این روش امروزه بسیار پر کاربرد است و از عوارض کمی برخوردار است. درمان با لیزر در مقایسه با سایر روش های درمانی ساده تر، سریع تر و حتی کم هزینه تر است.
جراحی:
بسته به نوع آب سیاه از انواع مختلفی جراحی ها برای درمان این بیماری استفاده میشود.
از آنجایی که این مطلب جهت آشنایی کلی با گلوکوم آماده شده است میتوانید برای مشاهده تمامی عوارض، انواع و مراقبت های پس از عمل جراحی روی درمان آب سیاه کلیک کنید.
پیشگیری از آب سیاه
برای پیشگیری از این بیماری لازم است موارد زیر را رعایت کنید:
- کاهش مصرف کافئین
- بالا آوردن سر موقع خوابیدن
- ترک دارو های مخدری از جمله ترامادول، تریاک و ..
- کنترل دیابت
موارد گفته شده د قسمت بالا از مهمترین عوامل موثر در پیشگیری از آب سیاه هستند.
.
.
جمع آوری شده توسط گروه تحقیقاتی بیمار سلامت.
ناشر سایت دانش نامه علوم پزشکی بیمار سلامت
