کاتاراکت یا همان آب مروارید به کدورت عدسی چشم میگویند که با علائمی نظیر تاری دید و یا حساسیت به نور مشخص میشود. شایع ترین علت ابتلا به این بیماری افزایش سن است به طوری که در 70 درصد افراد بالای 75 سال آب مروارید دارند. برای درمان این مشکل ابتدا و در موارد اولیه از عینک ها و لنز های مختلف استفاده میکند. در موارد شدید که کدورت عدسی چشمی در زندگی روزمره فرد مانند رانندگی، مطالعه و… اختلال ایجاد کند، احتیاج به درمان جراحی میباشد. در ایجاد این بیماری، سن، نور خورشید دارو هایی مانند استروئید ها نقش دارد. مصرف سیگار شانس ابتلا به آب مروارید را افزایش میدهد. به ندرت این بیماری میتواند مادر زادی باشد که ابتلا به سرخچه در دوران جنینی یکی از علت های اصلی ان است.
در ادامه با سایت بیمار سلامت همراه باشید تا با تمامی علائم، علت ها، درمان ها، و عوارض کاتاراکت یا همان آب مروارید آشنا شویم.
علائم کاتاراکت
تمامی علائم کاتاراکت مربوط و محدود به چشم میباشد و علائم سیستمیک ( عمومی ) ندارد. به طور کلی آب مروارید یا همان کاتاراکت میتواند علائم زیر را داشته باشد:
- کاهش دقت بینایی
- احتیاج به نور زیاد هنگام مطالعه و فعالیت های چشمی
- دیدن هاله اطراف نور
- احتیاج به عینک های قوی تر
- کاهش شدید قدرت بینایی در شب
- کدر دیدن اجسام و رنگ ها
- حساسیت به نور های شدید( در کاتاراکت تحت کپسول خلفی دیده میشود)
- نزدیک بینی و دو بینی
در ابتدای ابتلا به آب مروارید قسمت کوچکی از عدسی چشم یا چشمها کدر میشود و شما ممکن است از تغیرات ناشی از آن آگاه نباشید. با وسیعتر شدن کدورت عدسی و بدتر شدن کاتاراکت علائم بالا در فرد ظاهر میشود. در مراحل اولیه مشکلات چشمی تنها با استفاده از عینک و یا لنز برطرف میشود.
علت های کاتاراکت
مهمترین علت کاتاراکت کهولت سن است و 70 درصد افراد بالای 75 سال درجاتی از کاتاراکت را دارند. در قسمت های زیر تمامی عوامل دخیل در این بیماری را ذکر کرده ایم.
- مصرف سیگار: مصرف سالانه بیشتر از 35 پاکت سیگار ، امکان ابتلا به آب مروارید را افزایش میدهد.
- دارو های استروئیدی: دارو هایی مانند دگزامتازون، متیل پردنیزولون ، پردنیزولون و… میتوانند باعث در ایجاد این بیماری دخیل باشند.
- زندگی در ارتفاعات: زندگی در مناطق کوهستانی بسیار مرتفع احتمال ابتلا به آب مروارید را چند برابر میکند.
- نور خورشید: در مشاغلی که در آن افراد در معرض نور خورشید قرار میگیرند مانند کشاورزان امکان ابتلا به این بیماری 2 برابر است.
- بیماری های عفونی چشم: عفوت های مکرر و یا مزمن چشمی امکان ابتلا به این بیماری را افزایش میدهند.
- نزدیک بینی: آب مروارید در افرادی که نزدیک بین هستند بیشتر مشاهده میشود. برای پیشگیری ، بهتر است این افراد از عینک های فتوکرومیک استفاده کنند.
- بیماری های مادرزادی: آب مروارید مادرزادی بسیار نادر است اما در برخی موارد مشاهده میشود. یکی از علت های آن ابتلا به سرخچه در زمان جنینی است. ( ابتلای مادر در زمان بارداری میتواند یکی از علت های اصلی کاتاراکت مادر زادی باشد.)
- استفاده طولانی مدت از استاتین ها: استاتین ها دسته دارو یی هستند که برای کاهش کلسترول خون استفاده میشوند.
- مصرف الکل
- فشار خون : ابتلای طولانی به فشار خون نیز میتواند با آب مروارید در ارتباط باشد.
برخی منابع عواملی مانند دیابت را نیز به عنوان یکی از علت های ابتلا به آب مروارید معرفی کرده اند.
تشخیص آب مروارید
تشخیص قطعی آب مروارید با استفاده از معاینات چشمی انجام میشود. این معاینات معمولا با روش ها و دستگاهای زیر انجام میشود:
- تست قدرت بینایی:
در تست قدرت بینایی از نمودار چشمی برای اندازه‌گیری قدرت بینایی شما برای خواندن یک سری حروف استفاده میشود. . این روش همان روشی است که زمان تعیین نمره عینک از آن استفاده میشود. در این روش برای برسی شدت آب مروارید استفاده میشود. - معاینه عدسی چشم:
در این روش از وسیله ای به نام Slit-lamp استفاده میشود. در این روش عدسی چشم مستقیما و با تاباندن نور مستقیم به آن مشاهده میشود. با استفاده از slit-lamp ، کدورت عدسی کاملا برای فرد مشاهده کننده مشخص میشود. - افتالموسکوپ :
افتالموسکوپ وسیله ای است که برای برسی قسمت های پشت چشم میباشد. در این روش لازم است که قبل از برسی چشم از دارو های گشاد کننده مردمک استفاده شود.
درمان آب مروارید
برای درمان آب مروارید از روش های مختلف جراحی مانند برداشتن و تعویض عدسی چشمی استفاده میشود. بهتر است برای درمان با روش های جراحی عجله نشود و باید فقط در موارد حاد از آنها استفاده کرد. بسیار از موارد آب مروارید با عینک های مختلف به صورت موقت بهتر میشوند. سه نوع جراحی برای درمان آب مروارید استفاده میشود.
- جراحی داخل کپسولی :
این روش در گذشته بسیار استفاده میشود ولی به خاطر عوارض آن امروزه کاربرد چندانی ندارد. در این روش عدسی چشم و کپسول اطراف آن به طور کلی برداشته میشود. - جراحی خاج کپسولی :
در این روش فقط خود عدسی چشم خارج میشود و کپسول دست نخورده باقی میماند. در این جراحی خارج کپسولی یک برش کوچک در کپسول احاطه کننده عدسی ایجاد میشود و پس از خارج کردن عدسی یک لنز داخل کپسول جا گزاری میشود. افراد مبتلا به آب مروارید که با روش جراحی خارج کپسولی درمان میشوند معمولا عوارض کمتری را تجربه میکنند. - فاکوامولیکیفیکاسیون :
در این روش با استفاده از یک وسیله خاص یک ماده مخصوص داخل چشم تزریق میکنند که باعث مایع شدن عدسی میشود. سپس با استفاده از یک وسیله مخصوص این مایع( عدسی مایع شده) از داخل چشم خارج میشود. این روش کم عارضه ترین روش جراحی آب مروارید است. بهبودی پس از این روش با سرعت بیشتری صورت میپذیرد.
عوارض جراحی آب مروارید
در روش های جراحی امروز معمولا با عوارض جانبی شایعی رو به رو نیستیم. اما شناخت کامل این عوارض بسیار مهم است زیرا برخی از آن ها میتوانند بسیار خطرناک باشند. به طور کلی عوارض درمان آب مروارید ( کاتاراکت ) با استفاده از روش های جراحی شامل موارد زیر است:
- عفونت چشم:
شایعترین عارضه جراحی های آب مروارید است. علائم آن شامل تورم و خارش چشم، قرمزی چشم ها و ترشحات چرکی میباشد. برای پیشگیری از عفونت چشم پس از جراحی باید مصرف آنتی بیوتیک ها به صورت پروفیلاکسی( پیشگیری) استفاده شود. - خونریزی:
امروزه به علت استفاده از روش های نوین امکان خونریزی بسیار کاهش یافته است. اما خونریزی به طور کلی میتواند در اتاقک خلفی( پشت عدسی) یا اتاقک قدامی و یا از عنبیه اتفاق افتد. برای پیشگیری و کاهش خطر خونریزی لازم است از 5 روز قبل مصرف ASA با نظر پزشک متوقف شود. قطع مصرف ASA ممکن است تا 2 روز پس از جراحی آب مروارید نیز ادامه یابد. - صدمه به قرنیه:
صدمه به قرنیه به علت ایجاد برش جراحی در قرنیه ایجاد میشود و میتواند عوارضی نظیر احساس زخم در قرنیه و یا آسیتیگماتی را ایجاد کند. - مگس پران:
یکی از شایع ترین عوارض عمل های جراحی در آب مروارید است. در این حالت فرد به نقطه های شناور در میدان بینایی اشاره میکند. در بسیاری از موارد این عارضه پس از گذشت زمان بهبود میابد. میتواند در اثر دستکاری قرنیه و یا زجاجیه( ماده ایی که پشت عدسی چشم را پر کرده است) ایجاد شود. - جدایی شبکیه :
شبکیه چشم در واقع بافتی است که اعصاب بینایی در آن قرار دارند. خطرناک ترین عارضه جراحی آب مروارید جدا شدن شبکیه است. در این حالت شبکیه از بافت های زیرین خود جدا میشود. از آنجایی که خود شبکیه فاقد عروق خونی است جدا شدن آن از بافت های زیرین خود باعث نکروز ( سیاه شدن ) آن میشود. این عارضه با علائمی نظیر دیدن نقاط درخشان در میدان بینایی حتی در صورت عدم وجود نور همراه است.
هشدار
از آنجایی که در جدایی شبکیه درد وجود ندارد و میتواند حتی باعث کوری شود ، آموزش بیمار در مورد علائم جدایی شبکیه ( نظیر دیدن نقاط نورانی در میدان بینایی ) بعد از عمل آب مروارید ضروری است. در صورت دیدن نقاط بسیار درخشان( شبه تاباندن نور داخل چشم )، چشمان خود را ببندید و یا در محیطی کاملا تاریک قرار بگیرید، اگر باز هم این نقاط را دیدید سریعا به پزشک خود اطلاع دهید. جدایی شبکیه یک اورژانس پزشکی محسوب میشود.
مراقبت های پس از عمل جراحی :
پس از عمل جراحی آب مروارید باید به برخی نکات جهت به حداقل رساندن عوارض رعایت شود. نکات زیر مهمترین مواردی است که باید به آن توجه شود:
- استفاده از آنتی بیوتیک ها قطره های چشمی تجویز شده
- خود داری از خوابیدن روی سمت عمل شده برای مدت 3 تا 4 هفته
- خود داری از زور زدن و بلند کردن اجسام سنگین به مدت 6 تا 8 هفته
- تعویض پانسمان چشم 24 ساعت پس از جراحی
- خود داری از ورود کف آب به داخل چشم
- از خم شدن به سمت پاین( پاین قرار گرفتن سر نسبت به بدن) برای حدود 6 هفته
موارد گفته شده مهمترین مراقبت های پس از عمل آب مروارید است.
پیشگیری از کاتاراکت
برای پیشگیری از کاتاراکت یا همان آب مروارید ، کنترل بیماری های زمینه ای نظیر دیابت و فشار خون و نیز ترک مصرف سیگار و الکل بسیار مهم است. همچنین استفاده از عینک آفتابی در افرادی که زیاد در معرض نو خورشید هستند امکان ابتلا به آب مروارید را 50درصد کاهش میدهد.
.
.
پایان
.
با سپاس فراوان از گروه تحقیقاتی هیرو
گردآوری شده در سایت بیمار سلامت
